مقایسه تحلیلی فرم نقوش سنتی دست بافته ها و ساختار موسیقی مقامی در تربت جام

موسیقی مقامی و دست­بافته ­ها که به عنوان دو هنر شاخص و منحصربه ­فرد در تربت جام شناخته می­ شوند دارای ارتباطات محتوایی و فرمی بسیار زیادی با یکدیگر هستند. در این پژوهش ضمن معرفی و تحلیل نقوش رایج در دست­بافته­ های منطقه و همچنین معرفی فرم­ ها و مقام­ های موسیقی مقامی تربت جام، با هدف یافتن شاخص های ارتباط این دو هنر به تحلیل ویژگی ­های درونی این هنرها و ارتباطات و اشتراکات این ویژگی­ ها باهم و بیان مطابقت این ویژگی ­ها با روحیات مردم منطقه تربت جام تاکید شده است. این پژوهش به دنبال یافتن پاسخ به دو پرسش اساسی است. اول اینکه ویژگی­ های هر یک از هنرهای مطرح شده در عنوان پژوهش در منطقه جام کدام­ اند؟ و دوم این که در ویژگی­ های یافت­ شده چه اشتراکاتی در فرم و محتوا مشاهده می شود؟ این پژوهش از نوع کیفی و جمع ­آوری اطلاعات آن به صورت میدانی و کتابخانه ­ای بوده که به روش توصیفی-تحلیلی موردبررسی قرارگرفته است. نتایج حاصل نشان می­ دهد که موسیقی تربت جام اغلب ماهیتی تصویری و حالتی ریتمیک دارد. نقوش سنتی تربت جام به لحاظ معنایی حالتی اسطوره­ ای و نمادین دارند و در ظاهر کاملا هندسی و خلاصه­ شده­ هستند. توصیف و روایتگری در عین اختصار، از دیگر خاصیت­ های نقوش سنتی تربت جام است. سادگی، ریتم، تکرار، رنگ، توصیف و روایتگری، استفاده فراوان از عنصر پرنده و مقام­ هایی همچون اشترخجو و مقام جل، عناوین و نمونه ­های بارزی از وجوه اشتراک این دو هنر هستند.

کلیدواژه ها:

تربت جام ، موسیقی ، صنایع دستی ، نقوش ، دست بافته ها ، ارتباط هنرها