نقش شناخت دین و مذهب در ایجاد هویت اجتماعی و فرهنگی دانش آموزان

نقش شناخت دین و مذهب در شکل گیری هویت اجتماعی و فرهنگی دانش آموزان، از روش تحقیق ترکیبی (کمی-کیفی) و مرور نظام مند ادبیات پژوهشی در حوزه های جامعه شناسی دین و آموزش استفاده کرده است. یافته ها نشان می دهد که آموزش دینی در مدارس، فراتر از انتقال مفاهیم مذهبی، به عنوان سازوکاری کارآمد در تقویت حس تعلق جمعی انسجام اخلاقی و هویت چندبعدی در نسل جوان عمل می کند. بر اساس تحلیل داده های میدانی از ۱۰ مدرسه در ایران و تطبیق آن با نمونه های بین المللی (مانند آلمان و مالزی)، مشارکت دانش آموزان در فعالیت های دینی مانند مراسم گروهی و پروژه های فرهنگی-مذهبی، موجب ارتقای مهارت های اجتماعی نظیر همکاری، همدلی و تفکر انتقادی می شود. از سویی، این مطالعه تاکید می کند که رویکردهای تک بعدی و غیرگفتگومحور در آموزش دینی می تواند به حاشیه رانی گروه های اقلیت یا شکل گیری هویت های انعطاف ناپذیر بینجامد. در مقابل، برنامه های درسی که دین را در چارچوبی بینافرهنگی و تاریخی آموزش می دهند، نه تنها هویت فرهنگی دانش آموزان را پایدار می سازند، بلکه ظرفیت گفتگو با «دیگری» را در فضای جهانی شده تقویت می کنند. این پژوهش با استناد به نظریه های هویت اجتماعی (تاجفل) و کنش ارتباطی (هابرماس)، پیشنهاد می کند که نظام های آموزشی با تلفیق آموزش دینی و مهارت های شهروندی، به سمت الگویی تعادل بخش از هویت سازی حرکت کنند که هم از میراث فرهنگی حفاظت می کند و هم پلورالیسم اجتماعی را پشتیبانی می نماید.

کلیدواژه ها:

دین ، مذهب ، هویت اجتماعی ، هویت فرهنگی ، دانش آموزان