بررسی تاثیر آموزش مهارت های مقابله با استرس بر اضطراب و کیفیت زندگی سالمندان مبتلا به دیابت نوع دو مراجعه کننده به مراکز بهداشتی- درمانی شیراز

مقدمه: افزایش چشمگیر سالمندان با سابقه بیماری های مزمن از جمله دیابت در جهان با چالش های بسیاری همراه بوده است. استرس به عنوان یکی از عوامل موثر در بروز و تشدید عوارض دیابت مطرح می باشد. به همین دلیل، پژوهش حاضر با هدف بررسی تاثیر آموزش مهارت های مقابله با استرس بر میزان اضطراب و کیفیت زندگی سالمندان مبتلا به دیابت نوع دو در شهر شیراز در سال ۱۳۹۷ انجام گرفت. روش ها: این مطالعه از نوع کارآزمایی آموزشی شاهد- مداخله ای بود و به روش نیمه تجربی بر روی ۱۰۰ سالمند مبتلا به دیابت نوع دو انجام گردید. شرکت کنندگان از طریق قرعه کشی به دو گروه مورد و شاهد تقسیم شدند. سپس پیش آزمون، آزمایش قند خون و جلسات آموزشی مقابله با استرس (شش جلسه ۹۰ دقیقه ای) شامل ارزیابی اولیه و ثانویه بیماری دیابت، آموزش نحوه مقابله با استرس ناشی از بیماری در جهت کاهش علایم بیماران، تعیین تکالیف خانگی با هدف تن آرام سازی، آشنایی با مفاهیم شناختی، آزمون مقابله با افکار منفی، تمرکز فکر و مطالب متنوع دیگر برای شرکت کنندگان برگزار شد. سه ماه پس از آخرین جلسه، مجدد از هر دو گروه پس آزمون و آزمایش خون گرفته شد. گروه شاهد تا پایان تحقیق برنامه درمان عادی خود را دریافت نمود. ابزارهای مورد استفاده شامل پرسش نامه اطلاعات دموگرافیک، پرسش نامه استاندارد اضطراب آشکار و پنهان (STAI یا State-Trait Anxiety Inventory) Spielberger و پرسش نامه کیفیت زندگی بیماران مبتلا به دیابت (Diabetes quality of life یا DQoL) بود. سپس داده ها با استفاده از آزمون های Independent t، Paired t و ۲c در نرم افزار SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها: دو گروه مورد و شاهد در ویژگی های جمعیتی تفاوت معنی داری با یکدیگر نداشتند. همچنین، میانگین نمرات کیفیت زندگی، اضطراب و شاخص هموگلوبین A۱c قبل از مداخله در دو گروه تفاوت معنی داری را نشان داد. پس از مداخله، کیفیت زندگی گروه مورد و ابعاد آن به طور معنی داری افزایش و اضطراب نیز کاهش یافت (۰۰۱/۰ > P)، اما تغییر معنی داری در میزان هموگلوبین A۱c در گروه مورد مشاهده نشد (۰۰۱/۰ < P). نتیجه گیری: به نظر می رسد آموزش مهارت های مقابله با استرس، تاثیر مثبتی در جهت کاهش اضطراب و بهبود کیفیت زندگی سالمندان مبتلا به دیابت در ابعاد مختلف دارد و می تواند به عنوان یکی از روش های آموزشی موثر در این زمینه مورد استفاده قرار گیرد، اما این مهارت ها بر میزان هموگلوبین A۱c تاثیر چندانی نداشت و نیاز به بررسی بیشتر در دوره های طولانی تر وگروه های سنی و جنسیت های متفاوت دارد.

کلیدواژه ها:

Elderly ، Type ۲ diabetes ، Anxiety ، Stress ، Coping skills ، Quality of life ، Educational intervention ، سالمندان ، دیابت نوع دو ، اضطراب ، استرس ، مهارت های مقابله ، کیفیت زندگی ، مداخله آموزشی