کارکرد تقابل های دوگانه در شعر «سگ ها و گرگ ها » اثر مهدی اخوان ثالث

تقابل های دوگانه از جمله مولفه های مهم در ساختارگرایی به شمار می رود. این مولفه از مفاهیم کلیدی در نظریه های ادبی، زبان شناسی، نشانه شناسی، نقد ادبی و جامعه شناسی محسوب می شود که به بررسی رابطه بین دو مفهوم متضاد یا متقابل می پردازد و بنیان تفکر انسان و جهان هستی را بر برابرنهاده های دوگانه استوار می کند. یکی از نمونه های برجسته شعر معاصر فارسی که با استفاده از تقابل های دوگانه، شکل گرفته، شعر «سگ ها و گرگ ها » اثری چند لایه و پرمعنا از مهدی اخوان ثالث است. او در سرودن شعر «سگ ها و گرگ ها » از شاندور پتوفی، شاعر مجارستانی، تاثیر پذیرفته است و این تاثیرپذیری در استفاده از نمادهای حیوانی، تقابل های دوگانه و درون مایه سیاسی-اجتماعی مشهود است. این پژوهش به بررسی و تحلیل کارکرد مولفه تقابل های دوگانه در شعر «سگ ها و گرگ ها » اثر اخوان ثالث می پردازد. نتیجه این پژوهش نشان می دهد، اخوان ثالث در این شعر با بهره گیری از تقابل های دوگانه میان تبعیت و استقلال، بردگی و آزادی، تسلیم و مقاومت، طبیعت و تمدن تضادهای درونی و اجتماعی انسان را به تصویر می کشد و به نقد مسائل سیاسی-اجتماعی روزگارش می پردازد. از نظر زبانی و سبکی، تکرار، تصاویر طبیعی و نمادپردازی، قدرت بیان شاعر را در به کارگیری تقابل ها، به شکل قابل توجهی برجسته کرده و استفاده از تقابل های دوگانه نه تنها به غنای معنایی شعر افزوده، بلکه بستری را فراهم آورده تا شاعر دیدگاه انتقادی خود را نسبت به شرایط سیاسی-اجتماعی زمانه بیان کند.

کلیدواژه ها:

تقابل های دوگانه ، مهدی اخوان ثالث ، شاندور پتوفی ، سگ ها و گرگ ها