شیوه های قدرت بخشیدن به معشوق در غزلیات سعدی

غزل فارسی پهنه ی توصیف زیبایی و حاالت معشوق است. زیبارویانی که شاعران به انحای گوناگون در وصف فراق و وصال و حاالت آنها هنرنمایی کرده اند و در بیان ویژگی های ظاهریشان تصاویر زیبا آفریده اند. شاعران آن چنان در این توصیفات مبالغه کرده اند که در کنار پادشاهان و امیران و نیز خداوند بزرگ، صاحبان جان و مال شاعران هستند و صاحب قدرتی برایر و گاه باالتر از آنها هستند. قدرتشان آنچنان بی حد و حصر است که تشخیص آنها و پادشاهان و در جاهایی نیز خداوند بسیار مشکل می شود. آنها دلیل « طلوع و غروب خورشید»، « وزیدن نسیم» ،« سبب حیرانی خالئق» ،« خواندن عندلیبان» و... هستند و هم چنین صاحب نیروهایی ماورائی مانند قدرت عذاب هستند که ورای تصور است. یکی از شاعرانی که غزل عاشقانه اش راوی توصیف ها و تصایر قدرت نمایی معشوق است، « سعدی شیرازی» .استمقام معشوق در شعر شیخ شیراز، آنقدر واال و دست نیافتنی است که هیچ قدرتی توان برابری با آن را ندارد. سعدی برای دادن قدرت به معشوق به انواع و اقسام شگردهای و شیوه ها دست زده است. بررسی این شیوه ها ضمن نشان دادن زوایای هنر جاودانه ی او، پایه های این قدرت اعطا شده را می نمایاند؛ قدرتی که در شعر کلاسیک فارسی از مهم ترین قدرت ها به شمار می آید. این مقاله سعی دارد که شیوه های سعدی برای قدرت بخشیدن به معشوق را بررسی کند، بر این اساس سعدی برای دادن این مقام فراانسانی به معشوق از شیوه هایی مانند: « پاسخ زیرکانه دادن از زبان معشوق»، « خودتحقیری»، « استفاده از نمادهای قدرت مانند خورشید»، «بهره گیری از مقدسات» ،« اعتبار بخشیدن به معشوق » و« دادن قدرت پادشاهان به معشوق» استفاده کرده است. همه ی این شیوه ها تحت تاثیر بافت اجتماعی است که سعدی در آن زندگی کرده است و نمایانگر رابطه ی تصویر راعی- رعیتی است که نمودش در فرهنگ ایرانی- اسلامی دیده می شود.

کلیدواژه ها:

سعدی ، معشوق ، غزل ، قدرت بخشی ، خودتحقیری ، مقدسات