ضمانت اجرای مهریه در فقه اسلامی و حقوق ایران: چالشها و راهکارها

ضمانت اجرای مهریه در فقه اسلامی و حقوق ایران یکی از موضوعات مهم و چالش برانگیز در نظام حقوق خانواده محسوب می شود که همواره مورد بحث فقها و حقوقدانان بوده است. مهریه به عنوان یک حق مالی زوجه، از پشتوانه های فقهی و قانونی برخوردار است، اما در اجرا با موانع متعددی مواجه می شود. از جمله چالش های اساسی در این زمینه می توان به تورم و نوسانات اقتصادی، سوءاستفاده از مهریه به عنوان ابزار فشار در دعاوی خانوادگی، مشکلات ناشی از اعسار زوج و تقسیط مهریه، و تاثیر تغییرات قانونی اخیر بر ضمانت اجرای آن اشاره کرد. افزایش میزان مهریه در سال های اخیر، به دلیل نوسانات اقتصادی، مشکلات متعددی را برای زوجین و نظام قضایی کشور به وجود آورده است؛ از یک سو، تعیین مهریه های سنگین باعث دشواری در اجرای آن شده و از سوی دیگر، عدم توانایی پرداخت، منجر به افزایش دعاوی حقوقی مرتبط با اعسار و تقسیط شده است. در برخی موارد، مهریه به عنوان ابزاری برای فشار بر زوج در جریان دعاوی خانوادگی مورد استفاده قرار می گیرد که این امر نه تنها فلسفه اصلی مهریه را تحت الشعاع قرار می دهد، بلکه موجب افزایش اختلافات خانوادگی و طرح دعاوی متعدد در محاکم می شود. در راستای رفع این چالش ها، راهکارهای متعددی ارائه شده است که از جمله آنها می توان به اصلاح قوانین مربوط به تعیین و پرداخت مهریه، جایگزینی آن با سایر تعهدات مالی و حقوقی، توسعه بیمه مهریه، و ایجاد سازوکارهای حمایتی برای زنان در صورت عدم توانایی مالی زوج اشاره کرد. اصلاح قوانین مهریه می تواند از طریق تعیین سقف معقول، نظارت بر نحوه پرداخت و شفاف سازی تعهدات مالی طرفین، از مشکلات اجرایی آن بکاهد. همچنین، ایجاد بیمه مهریه به عنوان یک راهکار نوین، می تواند عالوه بر تضمین پرداخت مهریه، از حجم دعاوی مرتبط با آن در دادگاه ها بکاهد. عالوه بر این، طراحی راهکارهای حمایتی ویژه برای زنان در مواردی که زوج توانایی پرداخت ندارد، می تواند از آسیب های اجتماعی و اقتصادی ناشی از عدم اجرای مهریه جلوگیری کند. در نهایت، بازنگری در قوانین اعسار و تقسیط مهریه و جلوگیری از سوءاستفاده های احتمالی در این زمینه می تواند به بهبود وضعیت حقوقی و اجتماعی مهریه در ایران کمک کند. در مجموع، با اجرای این اصلاحات و راهکارها، می توان ضمن حفظ حق قانونی زنان در دریافت مهریه، از بروز مشکلات ناشی از اجرای نادرست این نهاد حقوقی جلوگیری کرده و ثبات بیشتری را در نظام خانواده ایجاد کرد.

کلیدواژه ها:

مهریه ، ضمانت اجرا ، فقه اسلامی ، حقوق ایران