تقیدات مذهبی شاه عباس اول و اثر آن در اقدامات سیاسی او

سیاست مذهبی شاه عباس اول دست کم از دو جنبه قابل بحث و بررسی است. نخست باورها و تقیدات مذهبی وی و درجه التزام او به مبانی شرعی و مذهبی، که طبعا در جهت گیری های سیاسی وی نیز موثر بوده، دوم به لحاظ برخوردی که شاه عباس اول در مقابل پیروان مذاهب مختلف اسلامی از خود نشان داده است. در این مقاله کوشش برآن است تا تقیدات مذهبی شاه عباس اول مورد بحث و بررسی قرار گیرد. برخی نویسندگان کوشیده اند تا شاه عباس اول را به عنوان یک پادشاه بسیار مذهبی ومقید به مبانی دینی معرفی نمایند، اما برخی دیگر او را پادشاهی خودکامه و بی قید و بند به امور دینی و مذهبی انگاشته اند. پر واضح است که اکثرمنابع تاریخی عصر صفوی از التزام و تقید شاه عباس اول به دین اسلام و مذهب شیعه اثنی عشری و التزام وی به اجرای احکام شرع، از جمله برپای داشتن نمازهای واجب یومیه و روزه و برپایی مجالس روضه و عزاداری به وفور یاد کرده اند. شاه عباس اول همواره چنین وانمود می کرد که به شریعت اسلام و مذهب شیعه جعفری مقید است، و چون خود را سید و شیعه معتقدی می دانست، در تعظیم اهل بیت علیهم السلام و جد خود شیخ صفی، که نسب او را به امام علی(ع) می رساندند، تظاهر می کرد. دستاوردهای دینی و خدمات مذهبی او را می توان در چارچوب همین التزام و علائق مذهبی دانست و نمی توان گفت که علائق مذهبی شخص شاه عباس اول واقعی نبوده باشد. سیاست مذهبی شاه عباس اول دست کم از دو جنبه قابل بحث و بررسی است. نخست باورها و تقیدات مذهبی وی و درجه التزام او به مبانی شرعی و مذهبی، که طبعا در جهت گیری های سیاسی وی نیز موثر بوده، دوم به لحاظ برخوردی که شاه عباس اول در مقابل پیروان مذاهب مختلف اسلامی از خود نشان داده است. در این مقاله کوشش برآن است تا تقیدات مذهبی شاه عباس اول مورد بحث و بررسی قرار گیرد. برخی نویسندگان کوشیده اند تا شاه عباس اول را به عنوان یک پادشاه بسیار مذهبی ومقید به مبانی دینی معرفی نمایند، اما برخی دیگر او را پادشاهی خودکامه و بی قید و بند به امور دینی و مذهبی انگاشته اند. پر واضح است که اکثرمنابع تاریخی عصر صفوی از التزام و تقید شاه عباس اول به دین اسلام و مذهب شیعه اثنی عشری و التزام وی به اجرای احکام شرع، از جمله برپای داشتن نمازهای واجب یومیه و روزه و برپایی مجالس روضه و عزاداری به وفور یاد کرده اند. شاه عباس اول همواره چنین وانمود می کرد که به شریعت اسلام و مذهب شیعه جعفری مقید است، و چون خود را سید و شیعه معتقدی می دانست، در تعظیم اهل بیت علیهم السلام و جد خود شیخ صفی، که نسب او را به امام علی(ع) می رساندند، تظاهر می کرد. دستاوردهای دینی و خدمات مذهبی او را می توان در چارچوب همین التزام و علائق مذهبی دانست و نمی توان گفت که علائق مذهبی شخص شاه عباس اول واقعی نبوده باشد.

کلیدواژه ها:

شاه عباس اول ، تقید مذهبی ، شیعه جعفری ، علمای شیعه