مشاهده و نسبی گرایی

هدف مقاله پیش رو، بررسی این مطلب است که آیا مشاهده (تجربه) می تواند معیاری برای نفی نسبی گرایی باشد. در مناقشه سنتی بین مطلق گرایان و نسبی گرایان معرفتی، مسئله اصلی این است که آیا معیارهای خنثی و مطلق برای انتخاب سیستم های معرفتی وجود دارند یا معیارها وابسته به زمینه های اجتماعی-فرهنگی هستند. مطلق گرایان شواهد تجربی را معیاری خنثی و مطلق می دانند، درحالیکه نسبی گرایان با تاکید بر نظریه باری مشاهده و تعین ناقص، استدلال می کنند که مشاهده همواره تحت تاثیر پیش فرض های نظری و لذا غیرمطلق است. اخیرا، دیوید استامپ با طرح موضع پراگماتیستی به عنوان موضع سوم، هم نسبی گرایی و هم مطلق گرایی را نفی می کند. او از مشاهده به عنوان معیاری عینی اما غیرمطلق برای نفی نسبی گرایی استفاده می کند. بااین حال، شهرام شهریاری نشان می دهد که موضع سوم استامپ نمی تواند وجود داشته باشد. ما، ضمن بررسی مناقشه استامپ و شهریاری، نشان می دهیم که مشاهده، آن گونه که مدنظر استامپ است، نمی تواند برای نفی نسبی گرایی کفایت لازم را داشته باشد

کلیدواژه ها:

Relativism ، Absolutism ، Observation ، Underdetermination ، Theory-Ladenness ، contingency ، نسبیگرایی ، مطلقگرایی ، مشاهده ، تعینناقص ، نظریهباری ، امکانی بودن