«حق بر قانون گذاری کارآمد» در فرض اختلال اجرایی ناشی از خلا قانون عادی (مبتنی بر بند ۱۵ سیاست های کلی نظام قانون گذاری و اصل ۷۱ قانون اساسی)

بند ۱۵ سیاست­های کلی نظام قانون­گذاری، «گره گشایی از امور اجرایی کشور» را محور نخست اولویت­های قانون­گذاری اعلام می­کند. از سوی دیگر اصل ۷۱ قانون اساسی، صلاحیت انحصاری و اختیاری قانون گذاری عادی را از آن مجلس شورای اسلامی دانسته است. با کنار هم قرار دادن دو گزاره حقوقی مذکور و نیز این فرض که «گاهی جامعه یا امور اجرایی کشور نیاز مبرم به برخورداری از قانون عادی پیرامون امری پیدا می­کند و در اثر خلا قانون عادی، ناشی از اطاله یا عدم اقدام تقنینی مجلس، مختل و متحمل خسارت مادی یا معنوی قابل توجهی می گردد»، می­توان این پرسش را  طرح نمود که، «آیا می توان شهروندان جمهوری اسلامی ایران را دارای «حق بر نظام قانون گذاری کارآمد» دانست تا مبتنی بر آن، پس از ناتوانی قطعی مجلس در قانون­گذاری، حاکمیت مکلف به ایجاد قانون از راه دیگری در حوزه موردنیاز شناخته شود؟» بررسی ها نشان می دهد مبتنی بر ادله حقوقی و قانونی متعدد، شهروندان حق دارند در فرض مذکور که از نظام قانون گذاری کارآمد بهره مند باشند؛ نظام قانون گذاری که در فرض عجز مجلس قانون­گذار، در کوتاه ترین زمان، با پدید آوردن قانون، مانع از مختل و متضرر گشتن جامعه یا کشور شود. اصل حاکمیت قانون، لزوم صیانت از حقوق بنیادین، عدم امکان دادخواهی شهروندان (جز از راه انتخابات)، اقتضای ماهیت نمایندگی، مسئولیت های حاکمیت، لزوم جلوگیری از ضرر عمومی، اقتضای حکمرانی خوب و همچنین اصول متعدد قانون اساسی و موادی از قانون عادی، وجود حق و تکلیف مزبور را تایید می کنند. اثر جدی اثبات این حق، لزوم ارائه راهکاری جایگزین با فرض ناکارآمدی مجلس در قانون گذاری (به هر دلیلی) است. به­نظر می­رسد اعمال بند ۸ اصل ۱۱۰ قانون اساسی، یگانه راهکار جایگزین است که می­تواند حق مزبور را تضمین و تامین کند. این پژوهش مبتنی بر موازین پذیرفته شده در نظام حقوقی ایران، در بررسی های خود از روش توصیفی تحلیلی بهره می برد.

کلیدواژه ها:

Paragraph ۱۵ of the General Policies of the Legislative System ، Disruption ، executive affairs ، Rights ، loopholes in ordinary law ، efficient legislation ، Article ۷۱ of the Constitution