کاربرد تجلی ثنویت در معماری سنتی اصفهان

معماری سنتی اصفهان همواره یکی از درخشان ترین جلوه های هنر و اندیشه ی ایرانی-اسلامی محسوب می شود. این معماری ریشه در جهان بینی و باورهایی دارد که در طول سده ها و با گذر از مکاتب و ادیان گوناگون شکل گرفته است. یکی از مفاهیم بنیادین در این سنت هنری-معنوی، ایده ی ثنویت یا دوگانگی است؛ ایده ای که در وجوه مختلف زندگی و فرهنگ ایرانی-اسلامی رخ نموده و از طریق هنر و معماری، جلوه ای عینی به خود گرفته است. در معماری سنتی اصفهان، این ثنویت را می توان در عناصر و کیفیات گوناگونی همچون نور و سایه، خالی و پر، بیرون و درون، حرکت و سکون، زمین و آسمان و بسیاری مصادیق دیگر مشاهده کرد. در این پژوهش، پس از ارائه ی مبانی نظری پیرامون مفهوم ثنویت و بررسی پیشینه ی آن در فرهنگ ایرانی-اسلامی، نمونه های برجسته ای از آثار معماری اصفهان (به ویژه در دوران صفویه) مورد تحلیل قرار می گیرند. هدف آن است که نشان دهیم چگونه ایده ی دوگانگی در سطوح مختلف کالبدی، هنری و معنایی بناها متجلی شده و چه تاثیری در شکل گیری هویت منحصربه فرد معماری اصفهان داشته است. در پایان، جدولی جامع از انواع موارد ثنویت در بناهای سنتی اصفهان ارائه خواهد شد تا بتوان چشم انداز منسجمی از چگونگی نمود این ایده در معماری سنتی فراهم آورد. یافته های پژوهش حاکی از آن است که ثنویت، نه تنها یک اصل زیباشناختی در طراحی بنا، بلکه ابزاری معرفتی برای درک رابطه ی انسان با جهان پیرامون و در نهایت، تبلور پیوند امر قدسی و دنیوی به شمار می آید.

کلیدواژه ها:

معماری سنتی اصفهان ، ثنویت ، دوگانگی