نخستین قنات های دشت قزوین (با تکیه بر یافته های باستان شناختی و منابع مکتوب)

قنات یکی از مهم ترین فناوری­ های ساخته شده به دست انسان است که نقش مهمی در رشد و توسعه جوامع ساکن در ایران داشته است. بیشتر پژوهشگران معتقدند که نخستین قنات­ ها حدود نیمه نخست هزاره اول پیش ­از ­میلاد ساخته شده اند. ایران با توجه به وجود تعداد بالای قنات­ ها، فناوری پیشرفته ساخت و فرهنگ مرتبط با آن، به عنوان مهم ترین نامزد محل ظهور و گسترش این فناوری ارزشمند شناخته­ می­شود. با وجود این، پژوهش ­های باستان­ شناختی مستقل در زمینه پیشینه ساخت نخستین قنات­ ها در ایران، بسیار ناچیز است و دشت قزوین نیز از این امر مستثنی نیست. براساس مدارک مکتوب و شواهد باستان­ شناختی موجود، می­ توان متصور شد که این فناوری در دوران هخامنشی مورد استفاده جوامع ساکن در دشت قزوین بوده است. اگرچه شواهد مستقیمی از قنات ­های دوران پیشا­هخامنشی منطقه در دسترس نیست، اما براساس وجود شواهدی از وقوع یک پدیده اقلیمی خشک، افزایش جمعیت، تشدید رقابت ­های سیاسی، توسعه دامداری به ویژه پرورش اسب، گسترش باغ ­های میوه و ساخت پردیس ­ها، انگیزه­ ها و محرکه های لازم برای ساخت این فناوری حدود نیمه دوم سده هفتم پیش ­از­ میلاد در منطقه فراهم ­بوده است.

کلیدواژه ها:

قنات ، کاریز ، دشت قزوین ، هزاره اول پیش از میلاد