چالش ها و آسیب های ناشی از هوش مصنوعی در پزشکی

مقدمه: هوش مصنوعی به آن دسته از فناوری هایی اطالق می شود که به طور مستقل قادر به انجام فعالیت های انسان گونه هستند. اگرچه این فناوری در زمینه های مختلف پزشکی از جمله تشخیص، درمان و اقدامات پاراکلینیکی به کمک جامعه درمانی آمده است و حتی برخالف پزشکان که گاها براساس شواهد و تجربه و یا حدس و گمان پیش می روند، هوش مصنوعی با دقت بیشتر و آگاهی به مکانیسم بیماری ها اقدامات را انجام می دهد اما با این حال این فناوری نوظهور قطعا با چالش ها و آسیب هایی نیز همراه است که در این مقاله به آن پرداخته شده است و مطالعه حاضر با هدف بررسی چالش ها و آسیب های ناشی از هوش مصنوعی در پزشکی نگاشته شده است. روش کار: این مطالعه مروری با جست وجوی کلیدواژه های "Artificial Intelligence"، "challenges" و "Harms" در پایگاه های اطلاعاتی PubMed, Scopus, ScienceDirect و در موتور جستجوی گوگل اسکالر انجام شد. ۷۲۱ مقاله از سال ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۴ یافت شد که از این بین مقالات منتشر شده به زبان غیرانگلیسی یا فارسی، فول تکست غیرقابل دسترس و پره پرینت حذف شدند. سپس چکیده مقالات باقی ماند، توسط دو محقق به صورت مجزا بررسی و مقالاتی که به ارزیابی یا ذکر آسیب یا چالشی از هوش مصنوعی برای بیمار یا کادر درمان پرداخته بودند باقی مانده و سایر مقالات حذف شدند. نهایتا ۷ مقاله مورد بررسی قرار گرفت. کیفیت هر کدام از مقالات نیز با ابزار استاندارد ارزیابی متناسب با نوع مقاله سنجیده شد. یافته ها: بررسی مطالعات نشان می دهد آسیب ها و اشتباهات هوش مصنوعی می تواند جدی تر، گسترده تر و جبران ناپذیرتر از اشتباهات انسانی باشد و مهم تر از آن دشواری تشخیص این اشتباهات است که می تواند آسیب های جدی را برای بیماران به همراه داشته باشد. از نمونه چالش های هوش مصنوعی می توان به تجویز داروی اشتباه یا منع شده برای بیمار، اشتباه در برآورد نیاز اساسی پزشکی بیمار و بدنبال آن گمراه کردن پزشک، تبعیض های جنسیتی و نژادی، آسیب پیش بینی نشده و ناشی از، از کنترل خارج شدن به بیمار یا سایر افراد در تماس، می توان نام برد. علاوه بر آسیب های عملکردی، هوش مصنوعی چالش های اخلاقی را نیز در علم پزشکی به همراه دارد مثال طبق اصل اتونومی بیمار حق دارد از روند درمانی خود مطلع شده و برای خود تصمیم بگیرد اما در اقدامات انجام شده توسط هوش مصنوعی، صرفا عمل برنامه ریزی شده بدون در نظرگرفتن نظر بیمار انجام می شود. مهم تر از آن عدم توجه به عواطف و احساسات انسانی است که می تواند در شرایط حساس بیماری که انسان نیاز به همدلی دارد آسیب های روحی را برای بیماران به همراه داشته باشد. نتیجه گیری: علیرغم آسیب ها و چالش هایی که در استفاده از هوش مصنوعی در پزشکی وجود دارد اما با توجه به فواید و سهولتی که هوش مصنوعی با خود به ارمغان آورده است استفاده از آن در این حیطه نه تنها کمتر، بلکه روز به روز بیشتر می شود. لذا بسیار الزم و ضروری است که نه تنها مقالات بیشتری با هدف ارزیابی این فناوری نوین منتشر شود بلکه مقالات ثانویه ای جهت ارزیابی و جمع بندی هرچه بهتر داده های موجود نیز مورد نیاز است.

کلیدواژه ها:

هوش مصنوعی ، چالش ها ، آسیب ها ، پزشکی ، مروری