سفرنامه نویسان انیران در عصر صفوی

رهیافت غربیان به ایران به مثابه «دیگری» و پدیداری رویکرد شرق شناسی آنها، در سایه سفر و سفرنامه نویسان به عنوان یکی ازمهمترین ابزار اطلاعاتی میان ملتها، برپایی روابط و مناسبات میان آنان، به مثابه دستاویزی برای تمیزدادن خود از دیگری بوده است.اقتدار حکمرانی صوفیان انگیزهای برای ورود ایران به روابط و مناسبات جهانی، تبدیل آن به یکی از کانون ها قدرت سیاسی و نظامیمنطقه ای، ایران زمین را خواستگاهی برای جذب مسافران کشورهای اروپایی کرد، غالبا این افراد در هیئت های ماموریتی با اهدافسیاسی، تجاری و مذهبی و گاهی در نقش سیاح در پی گشایش اهداف خویش پا به این سرزمین گذاشته اند. هدف اصلی این جستاربازشناسی و بازبینی اهمیت سفرنامه های دوره صفوی به عنوان منبع مهم مطالعات وضعیت اجتماعی، سیاسی، جغرافیایی، اقتصادی ومذهبی ایران در دوره صفوی و رویکرد سیاحان، کارگزاران غربی نسبت به ایران است. پژوهش حاضر از نظر هدف در زمینه تحقیقاتبنیادی و از نظر ماهیت تاریخی است. اطلاعات نظری پژوهش، از شیوه مطالعات کتابخانه ای و بهره گیری از اسناد، مدارک و متوندوران اسلامی جمع آوری شده است. نتایج پژوهش میسن آن است که رویکرد سفر و سفرنامه نویسی، پیشتر در راستای دو هدفاساسی و بنیادین، کسب منافع اقتصادی، سلطه تجاری و همسویی با ایران در جهت مقابله و رفع خطر دولت عثمانی صورت پذیرفتهاست. برایناساس؛ انگیزه های سیاسی در هیئت ماموران سیاسی فارغ از شخصیت و سرشت کنجکاوی و ماجراجویی سفرنامه نویساندر اولویت دولتهای هم ارز با دولت صفوی بوده و انگیزهای برای ورود به ایران شدند. بنابراین این گزارش ها، از یک سو؛ مبینشناخت و معرفت ذهنی غربی (انیران) از ایران و انسان ایرانی است. به عبارتی، سفرنامه های و گزارش هایی آنها تقابل دیالکتیکی وگفتمان قدرت در این عصر میباشند. سفرنامه پیامی متقابل است. بدین معنا؛ نگارنده اثر به هم میهنان خود گزارش میدهد و مردممسطور در سفرنامه ها از نگاه دیگری آگاه می سازد. از دگر سو؛ این سفرنامه ها انباشته هایی از داده های ناگفته و اغماض شده در موردزندگی سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، مذهبی، قومی، جغرافیا و زیست مردمان در آن عصر را در اختیار پژوهشگران و خوانندگان قرار می دهد.

کلیدواژه ها:

سفرنامه ، انیران ، سیاسی ، اقتصادی ، عصر صفوی