آفات روش شناختی در رهیافت حاکم بر طبقه بندی روش های تفسیری قرآن: بررسی موردی تفسیرپژوهی گلدزیهر، ذهبی، معرفت و فهد رومی

در حوزه مطالعات پسا تفسیری قرآن، یکی از شاخه های مهم و روبه رشد، بررسی روش های تفسیری و طبقه بندی آن ها است که به ویژه در یک قرن اخیر مورد توجه قرار گرفته است. طبقه بندی روش های تفسیری، همچون سایر اندیشه های بشری، ممکن است از جنبه های مختلف دچار آسیب ها و کاستی هایی شود. در این میان، آفات روش شناختی به دلیل اهمیت بنیادین روش در علوم و ضرورت دستیابی به نظامی جامع و کارآمد برای طبقه بندی تفاسیر، از مهم ترین چالش ها به شمار می روند. این پژوهش با هدف بررسی الگوهای تفسیری ارائه شده توسط گلدزیهر، ذهبی، معرفت و فهد رومی، به تحلیل انتقادی آفات روش شناختی حاکم بر این الگوها می پردازد. یافته های تحقیق نشان می دهد که طبقه بندی های ارائه شده از روش های تفسیری توسط این افراد، بر اساس الگویی تک وجهی و نمودار درختی بنا شده است. این الگوها، هرچند ممکن است ارزش آموزشی داشته باشند، در مطالعه جریان های پیچیده تفسیری ناکارآمد هستند. چنین رویکردهایی تصویری ناقص و تقلیل یافته از پدیده روش های تفسیری ارائه داده و فرآیند استنتاج را دچار اختلال می کنند. این ضعف ها ناشی از چالش های جدی روش شناختی از جمله غلبه رویکرد واگرا، تقلیل گرایی، فقدان نگاه طیفی، حاکمیت نگرش دوقطبی، و تمرکز صرف بر رویکرد درزمانی است.

کلیدواژه ها:

طبقه بندی درختی ، تقلیل گرایی ، مطالعات پسا تفسیری ، طبقه بندی تک وجهی ، تفسیر پژوهی