تبیین تطبیقی معماری صفویه و قاجاریه: تاثیر الگوهای تاریخی بر طراحی معماری معاصر ایران

معماری ایرانی در طول تاریخ، همواره بازتابی از تغییرات اجتماعی، فرهنگی و تاریخی بوده است. دو دوره صفویه و قاجاریه به عنوان دو دوره برجسته در تاریخ معماری ایران، تاثیرات عمیقی بر هویت معماری کشور گذاشته اند. معماری صفویه، با تاکید بر هندسه عرفانی، نظم تقارن و شکوه طراحی شهری، به ایجاد فضاهای مذهبی و عمومی منظم پرداخت. بناهایی مانند مسجد شیخ لطف الله و میدان نقش جهان نمونه هایی از معماری بینظیر این دوره هستند که در آنها هماهنگی میان فرم و عملکرد به وضوح مشاهده می شود. در مقابل، معماری قاجاریه با تاثیرپذیری از معماری غربی، به ویژه در تزئینات و فرم های جدید، به سمت نمایش قدرت حکومتی و تجمل گرایی حرکت کرد. استفاده از شیشه رنگی، آینه کاری و طاق های اروپایی در کاخ گلستان و عمارت مسعودیه از برجسته ترین ویژگی های این دوره است. این پژوهش به مقایسه ویژگی های معماری دو دوره صفویه و قاجاریه از منظر ساختار، تزئینات و تاثیرات فرهنگی و خارجی پرداخته است. همچنین، تاثیرات این دو دوره بر معماری معاصر ایران مورد بررسی قرار گرفته است. معماری معاصر ایران، در تالش برای حفظ هویت ایرانی، از اصول صفویه مانند تقارن و نظم و از جزئیات تزئینی قاجاریه بهره برده است، در حالی که با استفاده از فناوری های نوین، به سمت طراحی هایی ساده و مینیمالیستی حرکت کرده است. نتایج این پژوهش نشان می دهد که ترکیب ویژگی های معماری سنتی ایران با نیازهای مدرن می تواند راهکاری موثر برای بازآفرینی هویت معماری ایرانی در دوران معاصر باشد.

کلیدواژه ها:

معماری صفویه ، معماری قاجاریه ، معماری معاصر ایران ، هندسه اسلامی ، تاثیرات غربی