بازشناسی عناصر تشکیل دهنده منظر کوچه در بافت تاریخی شهر یزد

کوچه در بافت تاریخی شهر ایرانی- اسلامی تنها معبر و گذری برای حرکت و جابه جایی بین محلات در شهر نیست بلکه اندامی است که در کنار فراهم آوردن امکان حرکت، فضایی برای مکث، تعامل، گفتگو و مواجهه انسانی است و قادر است به دلیل حضور انسان و قابلیت ادارک او، دارای معانی مختلفی نیز باشد. با درنظرگرفتن کوچه به عنوان یک منظر، این پژوهش بر آن است با بسط ادبیات مرتبط با مفهوم کوچه، عناصر تشکیل دهنده کلیت منظر کوچه را در بافت تاریخی شهر یزد به عنوان هدف اصلی خود بازشناسی کند. سوال اصلی این پژوهش عبارت است از عناصر و مولفه های پدیدآورنده کلیت کوچه در بافت تاریخی یزد، در کنار نمود کالبدی و فیزیکی خود، چه ابعاد معنایی و ذهنی را نیز شامل می شوند؟ روش انجام این پژوهش متشکل از دو بخش است. در بخش نخست تلاش شده است که عناصر منظرین کوچه از طریق بازدید میدانی و با استفاده از تکنیک های مشاهده و روش های جمع آوری داده از قبیل عکاسی، کروکی و فیلمبرداری بازشناسایی شوند. در بخش دوم نیز، این عناصر به صورت جداگانه با هدف شناخت ابعاد عینی-ذهنی آن ها به وسیله روش کتابخانه ای و استفاده از منابع نوشتاری مانند کتب و مقالات مطالعه شدند. یافته های این پژوهش نشان داد، منظر کوچه در بافت تاریخی یزد متشکل از معبر، دربند، ساباط، جداره، پیرنشین و درخت و گیاه است که این عناصر در کنار نمود کالبدی، دارای کارکردهای مخصوص و بار معنایی ویژه ای نیز در بافت تاریخی شهر یزد هستند.

کلیدواژه ها:

منظر ، منظر شهری ، کوچه ، عناصر منظرین ، بافت تاریخی یزد