نقش بدن در پیدایش ادراکات عقلی از منظر ابن سینا و مالصدرا

تعقل یکی از مهمترین ویژگی های انسان است. به همین جهت بحث از ادراکات عقلی و کیفیت پیدایش آنها از اهمیت بسیاری برخوردار است. ابن سینا پیدایش مفاهیم عقلی را حاصل تقشیر صور جزئی و اتصال با عقل فعال می داند؛ لیکن مالصدرا تعقل را حاصل مشاهده ارباب انواع و اتحاد با حقائق عقلی دانسته است. از منظر هر دو فیلسوف، قوه عاقله و صور عقلی در اصل وجودشان مجرد از ماده و مستقل از آلات و قوای بدنی هستند، به همین جهت تعقل به خودی خود نیازمند جسمی یا بادن نیست، اما نفس به جهت تعلقی که به بدن دارد، در تعقل نیازمند به بدن و آلات منطبعه در آن است. بدن و قوای بدنی در پیدایش ادراکات عقلی همچون علل اعدادی عمل می کنند، با این تفاوت که طبق دیدگاه ابن سینا در ثنویت نفس و بدن، بدن به عنوان موجودی مجزا از نفس شرایط را برای رشد و فعالیت نفس مهیا می کند، اما بر اساس نظر مالصدرا در اتحاد نفس و بدن، مرتبه ای از مراتب انسان زمینه را برای رشد مرتبه دیگر فراهم می کند. در این مقاله به تبیین نقش اعدادی بدن و چگونگی زمینه سازی آن در پیدایش ادراکات عقلی و مقایسه و بررسی دیدگاه ابن سینا و مالصدرا در این خصوص پرداخته می شود.

کلیدواژه ها:

ادراکات عقلی ، عقل فعال ، اتحاد عاقل و معقول ، بدن ، ابن سینا ، مالصدرا