تحلیل انتقادی مواجهه فقیهان با دالیل ارث بری زن از زمین موروثه همسر

یکی از فروعات فقهی باب ارث، میزان بهره مندی زوجه از میراث همسرش است. تفاوت دیدگاه فقیهان در این مساله تا بدانجاست که کسانی آن را از پیچیده ترین مسائل دانش فقه برشمرده اند. بر اساس عموم آیه ۱۱ سوره نساء و برخی روایات، زوجه از تمامی میراث همسرش ارث می برد. در سوی مقابل، روایاتی وجود دارد که در ظاهر بر محرومیت تام یا محرومیت فی الجمله وی از زمین های متعلق به همسرش رهنمون هستند. این پژوهش به روش توصیفی-تحلیلی و با بهره از منابع اسنادی در پی بررسی و نقد نحوه مواجهه فقیهان با این ادله و برکشیدن حکم می می تناسب با شرایط امروزین است. برای دست یافتن به این هدف پس از دسته بندی روایت موضوع در سه رده، هفت رویکرد فقیهان درباره این روایات، بررسی و نقد شده است. در گام پسین، دیدگاه برگزیده در دو فراز سامان یافته است که عبارتند از: امکان سنجی تغییر احکام بواسطه تغییر شرایط و راهکار برگزیده مواجهه با روایات. در بخش اخیر به بررسی تعلیل موجود در روایات پرداخته شده و شرایط نظام خانواده در عصر حضور و دوره کنونی، مولفه های برای یافتن حکم متناسب در نظر گرفته شده است. دستاورد نوشتار آن است که مجموعه ادله رهنمون بر محرومیت فی الجمله زوجه از عقار، مربوط به شرایطی ویژه بوده و در هنگامه تغییر این شرایط، به ویژه در عصر کنونی، حکم بهره وری زوجه از تمامی ماتریکس زوج استوار می نماید.

کلیدواژه ها:

حدیث ، میراث ، عقار ، زوجه ، استحقاق ، حرمان