بررسی تطبیقی ثمرات حقیقت نفس در مباحث خداشناسی بر اساس نظر عالمه حلی و خواجه نصیر الدین طوسی

یکی از مسائل فطری انسان خداشناسی و خداجویی می باشد. از این رو نیاز به پاسخ دقیق و قانع کننده دارد چراکه نیاز فطری هیچگاه خاموش نمی شود مگر آنکه نیازش پاسخ داده شود. حال نفس انسان بعنوان مدرک یکی از مقدمات ضروری شناخت خداوند می باشد از همین رو نوع تبیین حقیقت انسان بسیار دارای اهمیت است. در نوشته پیش رو به روش توصیفی تحلیلی و تبیین دیدگاه عالمه حلی و خواجه نصیر الدین، سعی شده تاثیر این دو مبنا در مسائل خداشناسی بررسی شود بنابراین برای بیان تاثیر دو مبنای یادشده در خداشناسی، ابتدا دیدگاه دو عالم بزرگوار مطرح می شود و سپس ثمرات دو دیدگاه در سه بخش ذات و افعال و صفات مورد بررسی واقع می شود. در پایان چند ثمره استقرا شده است در انسان مجرد، امکان معرفت خداوند هست برخلاف دیدگاه عالمه حلی، همچنین طریق و حدود کسب معرفت در انسان مجرد از طریق حس و عقل و شهود ممکن است و حدود معرفت به میزان سعه وجودی است برخلاف انسان مادی که منحصر در ابزار حس و علوم جزئی است، طبق مبنای تجرد، توقیفیت یا غیر توقیفیت صفات و اشتراک معنوی یا لفظی، هردو نظر قابل توجیه است برخلاف انسان مادی توقیفیت و اشتراک لفظی درستاند. ظاهر رویت خداوند در ادله طبق تجرد قابل توجیه است برخلاف نظر مادی تنها انسان مجرد تمام مراتب توحید را دارد همچنین تنها در مبنای تجرد علم الهی به ذات توسط علم انسان به ذات ثابت می شود و همچنین غرضمندی و خلقت حکیمانه انسان تنها طبق نظر تجرد ثابت می شود.

کلیدواژه ها:

خواجه نصیر ، عالمه حلی ، مجرد ، مادی ، محدودیت ، حکمت