بررسی تطبیقی اخالص از نگاه خواجه عبدالله انصاری در منازل السائرین و بحیی بن پقوده در الهدایه الی فرائض القلوب

اخالص از فضائل برجسته اخلاقی انسان در ادیان یهود و اسلام است که خواجه عبدالله انصاری (۳۹۶-۴۸۱ق) عارف مسلمان در منازل السائرین و بحیی بن پقوده عارف یهودی معاصر وی در الهدایه الی فرائض القلوب آن را از جمله ابواب سلوکی قرار داده اند. یافته های این پژوهش که بر پایه مطالعات کتابخانه ای و با روش توصیفی-تحلیلی صورت پذیرفته نشان می دهد که این دو عارف با وجود اشتراک در تعریف اخالص در جزئیات اختلاف دارند. خواجه اخالص را بیست وچهارمین منزل از منازل یک صدگانه سلوکی به سوی توحید قرار داده، اما ابن پقوده آن را باب پنجم از ابواب ده گانه به محبت الهی معرفی کرده است. خواجه که بنیان سلوکی خود در منازل السائرین را بر کتاب و نقل استوار نموده، در بیان مختصر خود آخرین درجه اخالص را براساس درجات سه گانه سالکان رهایی عمل می داند، اما بحیی در قالب بیانی مبسوط و متاثر از منابع اسلامی، با تاکید بر استفاده از سه منبع عقل، کتاب و نقل، حصول کمال اخالص را نتیجه پیمودن ده مرحله دانسته و به طور مفصل به آسیب شناسی عمل خالصانه می پردازد.

کلیدواژه ها:

اخالص ، خواجه عبدالله انصاری ، منازل السائرین ، بحیی بن پقوده ، الهدایه الی فرائض القلوب