اعتقاد به عاملیت الهی و عدم تنافی آن با قوانین حاکم بر طبیعت با رویکردی تطبیقی بر دعا از منظر قرآن کریم

از نگاه یک معتقد مذهبی عاملیت خداوند متعال در تمام ابعاد زندگی وی حضوری پررنگ دارد که تشویق به دعا برای رسیدن به مطلوب و تضمین اجابت آن، نمودی از این حضور به شمار می رود؛ ازاین رو یکی از مسائل بنیادینی که ذهن دین پژوهان را به خود معطوف داشته، تحلیل رابطه میان قوانین طبیعی به عنوان اموری تخلف ناپذیر و تاثیرگذاری عواملی مانند دعا به عنوان بستر عاملیت الهی، در رفع و دفع بالیای طبیعی در نظام آفرینش است. در یک نگره استجابت دعا با قانون علیت، امری ناسازگار و نوعی نقض قوانین حاکم بر طبیعت به شمار می رود. در مقابل برخی بر این عقیده اند که استجابت دعا با قوانین طبیعت تنافی نداشته و در همان مجرا قابل تحلیل است. از همین رهگذر با توجه به جایگاه دعا و تاثیر آن در نظام فکری بر آمده از دین، تبیین صحیح استجابت دعا و تصویر رابطه آن با قوانین علیت، امری ضروری است. بر این اساس، هدف از این نوشتار که با روش تحلیلی – اسنادی سامان یافته، بررسی چگونگی تاثیر دعا در منظومه قوانین طبیعت به عنوان یکی از چالش های زندگی مومنانه است. یافته های این پژوهش نشان می دهد که از منظر قرآن کریم، استجابت دعا به عنوان نمودی از عاملیت الهی ارزیابی می شود؛ همان گونه که تحقق پدیده ای در اثر دعا و در پرتو تاثیرگذاری اسباب فراطبیعی بر اسباب مادی؛ خارج از قوانین حاکم بر طبیعت نیست.

کلیدواژه ها:

دعا ، قوانین طبیعت ، عاملیت الهی ، علیت ، علل طبیعی ، علل فراطبیعی ، فیزیک کوانتوم