مدیریت پایدار منابع آبکارست: لزوم حفاظت از کوهستان های کارستی و پایداری اکوسیستمی

ایران با حدود ۱۲ درصد سازندهای با قابلیت توسعه کارست از جمله کشورهایی است که از نظر منابع اقتصادی استراتژیک اعم از آب، نفت و گاز به شدت به سارندهای کربناته و مخازن کارستی آن وابسته است. بیش از ۵۰ درصد زون زمین شناسی زاگرس کارستی بوده و ذخایر قابل توجهی از آب و هیدروکربن را در خود جای داده اند. عالوه بر این از نظر اکوسیستمی جنگلهای زاگرس و تنوع زیستی نقش مهمی در تعادل بوم زیستهای شمال غرب تا جنوب غرب ایران داشته و به عنوان ذخیره گاههای حیاتی تنوع زیستی در معرض انواعی از تهدیدات طبیعی و انسان زاد هستند. مدیریت پایدار منابع آب و لزوم حفاظت از کوهستانهای کارستی (از منظر آب و محیط زیست) از جمله موارد بسیار مهم در مدیریت انطباقی و سازگاری با کم آبی بوده که در یک دهه اخیر به شدت از آن غافل شده اند. نبود زیرساختهای حقوقی-قانونی برای حفاظت و احیای منابع کارست، نبود مراکز علمی-پژوهشی مرتبط، تعلیق فعالیتهای مرکز ملی مطالعات و تحقیقات کارست کشور و آتش سوزی های مکرر جنگلهای بلوط به همراه تعدی به منابع طبیعی و رشد قهقرایی استخراج و مصرف منابع و فرسایش خاک از جمله مواردی است که به عنوان خطرات بالفعل در حال زوال منابع حیاتی کارست در ایران هستند. در این مقاله با بررسی منابع کارست ایران اعم از زمین شناسی، تنوع زیستی، میراث انسانی، عالوه بر ارزیابی های کلی مهمترین چالشهای مدیریت پایدار منابع آب کارست ارایه شده است. عالوه بر این مهمترین شیوه ها و فوری ترین برنامه ها برای حفاظت از کوهستانهای کارستی که به عنوان بخشی چندتکه شده در سیستم حوضه های مطالعاتی مدیریت منابع آب ایران قلمداد شده اند پیشنهاد می گردد. اضافه بر این موارد، تاریخچه بررسی های کارست و غار، وضعیت فعلی و چشم انداز آینده با مصداقهایی از ایران و به ویژه زونهای ساختاری اصلی زمین شناسی ارایه شده است.

کلیدواژه ها:

کارست ، مدیریت منابع آب ، کوهستان های کارستی ، پایداری کارست ، بحران های محیطی در کارست