مطالعه مقایسه ای بعد اجتماعی بازارهای کهن و مجتمعهای تجاری جدید ایران در گستره کیفیت فضایی عملکردی

انسان ذاتا موجودی اجتماعی است. پاسخگویی به این نیاز از وی مستلزم وجود فضا و قرارگاه کالبدی است. بازار به عنوان قلب اقتصادی شهر، مهمترین بنیادهای جمعی را درون خود زاده و پرورش داده و محل پیوندها و مبادلات اجتماعی شهروندان، بوده است. با تغییرات بسیار زندگی در هزاره سوم، میزان و ماهیت روابط اجتماعی انسان ها نیز متناسب با آن، در مکان های عمومی و بالخص در فضاهای تجاری مدرن تغییر کرده است. با توجه به تغییرات کالبدی محسوس در فضاهای تجاری، برای دسته بندی شباهت ها و تفاوت های گوناگون در بعد اجتماعی بازارهای کهن و مجتمع های تجاری در ایران، مطالعه مقایسه ای در گستره کیفیت فضایی کالبدی آنها می تواند عرصه ای باشد که بتوان به کمک آن به این مهم دست یافت. پژوهشگران اغلب سیر تحول و تغییرات کارکرد اجتماعی و فرهنگی بازار، از گذشته تا عصر حاضر را مورد بررسی قرار داده اند. تاکنون مشاهده نشده است که حوزه کیفیت های فضایی کالبدی در این گونه مکان ها، جهت یک مطالعه مقایسه ای برای دسته بندی بعد اجتماعی آنها، ارائه شده باشد. این نوشتار بر آن است تا "چگونگی و چرایی تفاوت های تعاملات اجتماعی در بازارهای کهن و مجتمع های تجاری جدید در ایران را در پهنه کیفیت فضایی محیطی، با وجود شباهت های آنها، مورد تحلیل قرار دهد. در جهت پاسخگویی به این پرسش، ابتدا از طریق مطالعات کتابخانه ای، مولفه ها و زیرمولفه های اجتماع پذیری فضاهای تجاری شناسایی و استخراج شد. سپس مولفه ها و شاخص های حاصل از این مطالعات، به صورت پرسشنامه تدوین و داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS ۱۶.۰ تحلیل شد. در نهایت نیز داده های حاصل به صورت مقایسه ای در دو فضا، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. از تحلیل های انجام شده، آشکار شد به دلیل تغییر ماهیت روابط اجتماعی کاربران فضاهای تجاری عواملی چون وجود فروشگاه و مراکز خرید متنوع، فضای کافی جهت پارکینگ و نورپردازی مناسب فضا از مهم ترین عوامل تاثیرگذار در اجتماع پذیری فضاهای تجاری جدید هستند.

کلیدواژه ها:

بعد اجتماعی ، بازار کهن ، مجتمع تجاری ، کیفیت فضایی عملکردی