بازشناسی الگوی سازماندهی فضا در خانه های بروجردی دوره ی قاجار قم و کاشان با رویکرد گراف توجیهی

خانه های سنتی بروجردی در کاشان و قم، نمونه های برجسته ی معماری اواخر دوره ی قاجار هستند. این پژوهش با به کارگیری گراف پالن توجیهی و نرم افزار AGRAPH، به تحلیل تطبیقی ساختار فضایی این بناها پرداخته است. با بررسی پارامترهای عمق کلی، عمق میانگین و همپیوندی این خانه ها، نتیجه نشان می دهد که این خانه ها با وجود پابندی به اصول معماری سنتی، نوآوری های مدرن را نیز در خود جای داده اند. بدین معنا که افزایش تدریجی مقادیر همپیوندی از فضاهای ورودی تا اندرونی، بیانگر سلسلهمراتب دقیق فضایی و تعادل میان حوزه های عمومی و خصوصی است؛ سلسله مراتب فضایی این دو خانه به صورت یکپارچه و بدون شکاف و اختلال در دسترسی ها طراحی شده است و این ویژگی باعث شده تا خانه ها نه تنها از لحاظ معماری به محیطی کارآمد و منعطف تبدیل شوند که پاسخگوی نیازهای مختلف ساکنان باشد. در راستای تفکیک فضایی نه تنها حفظ حریم خصوصی ساکنان تضمین شده است، بلکه امکان تعاملات اجتماعی و میهمانی ها را در فضاهای عمومی فراهم می آورد. تفاوت در مقادیر شاخص های گراف توجیهی در دو نمونه ی مورد مطالعه، نشان دهنده ی انعطاف پذیری این الگوی معماری در پاسخگویی به نیازهای متنوع اجتماعی و فرهنگی دوران گذار از معماری سنتی به مدرن است که می تواند الگویی تاثیرگذار برای معماری امروزی باشد.

کلیدواژه ها:

ساختار فضایی ، خانه های بروجردی ، اواخر قاجار ، گراف پالن ، نرم افزار AGRAPH