بررسی مسئولیت کیفری ناشی از سوءاستفاده از هوش مصنوعی در جرایم سایبری

تحوالت شگرف در حوزه فناوری های نوین و به ویژه هوش مصنوعی (AI)، چشم انداز تازه ای را در عرصه های مختلف زندگی بشری گشوده است. با این حال، این پیشرفت ها به موازات فرصت ها، چالش های حقوقی و کیفری بی سابقه ای را به وجود آورده اند. یکی از مسائل کلیدی در این زمینه، مسئولیت کیفری ناشی از سوءاستفاده از هوش مصنوعی در ارتکاب جرایم سایبری است. این پژوهش مروری به بررسی ابعاد گوناگون این موضوع پرداخته و تلاش می کند نقش، جایگاه و محدودیت های نظام حقوق کیفری در مواجهه با این مسئله را تبیین کند. در این راستا، ابتدا مفهوم سوءاستفاده از هوش مصنوعی در جرایم سایبری و انواع کاربردهای آن، از جمله حملات فیشینگ هوشمند، بدافزارهای خودکار، و جعل عمیق، تحلیل شده است. سپس، به بررسی ساختارهای سنتی مسئولیت کیفری، شامل عنصر مادی، معنوی و رابطه علیت پرداخته و چالش های تطبیق این مفاهیم با فناوری های مبتنی بر هوش مصنوعی مورد ارزیابی قرار گرفته است. پژوهش حاضر همچنین به مسئولیت کیفری افراد حقیقی و حقوقی در این حوزه پرداخته و سوالاتی از قبیل چگونگی تعیین مسئولیت طراحان، توسعه دهندگان، کاربران و حتی خود سامانه های هوشمند را بررسی می کند. در نهایت، به تحلیل رویکردهای حقوقی و قضایی بین المللی در مقابله با این چالش و پیشنهاد راهکارهایی برای نظام حقوقی ایران پرداخته شده است. نتایج این پژوهش نشان می دهد که اگرچه فناوری هوش مصنوعی ابزاری قدرتمند برای تسهیل جرایم سایبری است، اما چارچوب های حقوقی فعلی به بازنگری و تطبیق برای پاسخگویی به این معضل نیازمندند. پیشنهاد می شود نظام حقوق کیفری با بهره گیری از رویکردهای پیشگیرانه و تقنینی نوین، همگام با پیشرفت فناوری، به تقویت ظرفیت های نظارتی و مقابله ای خود بپردازد.

کلیدواژه ها:

مسئولیت کیفری ، سوءاستفاده از هوش مصنوعی ، جرایم سایبری ، نظام حقوق کیفری