بررسی کانی سازی، زمین شیمی و سیال درگیر کانسار مس خانکشی، استان مرکزی (ایران)

کانسار مس خانکشی در استان مرکزی و در ۸۰ کیلومتری جنوب غرب تهران واقع است. این کانسار از توالی سنگ­های آتشفشانی و آذرآواری بیشتر جنس تراکی آندزیت و آندزیت با سن ائوسن تشکیل شده است. جانشینی پیریت با کالکوپیریت و بورنیت،  بصورت بلورهای ریز کروی در زمینه میکرایتی اولیه و نیز ته­نشست این دو کانی توسط محلول­های گرمابی بصورت بلورهای نیمه شکل­دار درون رگه و رگچه های دولواسپارایت ناشی از تبلور سنگ­های کربناتی میکرایتی به شکل روزادی بوده است؛ آنها فرآورده­های ثانویه برونزاد را تولید نموده­اند و همراه با آذرآواری­ها و توف­های برشی وابسته نماینده یک چرخه آتشفشانی هستند که بصورت چینه کران در آن کانه­زایی مس رخ داده است. با حضور کانی­های همیافت، دگرسانی پروپیلتی در کنار سایر دگرسانی ها، دگرسانی معمول خانکشی بوده که شدت آن در کانه‎زایی سنگ میزبان بیشتر است. براساس نتایج بررسی­های شیمی، کانی­های آلبیت، کلسیت، کوارتز و کائولینیت در فاز اصلی حضور دارند که نشانگرحضور دگرسانی پروپیلیتی هستند و به مقدار کمتر دگرسانی آرژیلیک و اکسایش آهن را نشان می­دهند. همچنین بررسی­های زمین­شیمی خانکشی نشانگر رخداد آتشفشانی هستند و ماهیت پتاسیم قلیایی بالا دارند و در اثر فرایندهای کششی در کرانه حوضه پشت کمانی قرار گرفته­اند. میانبارهای سیال، دمای همگن­شدگی را بین ۴/۱۲۹ تا ۱/۲۲۷ درجه سانتیگراد و گستره تغییرات شوری را از ۹۱/۱ تا ۴/۱۳ درصدوزنی نمک طعام نشان می­دهند. عمق به دام افتادن میانبارهای سیال در این کانسار، کمتر از ۲۰۰ متر و فشار کمتر از ۷۴ بار است. این کانسار بر پایه ویژگی­های زمین­شناسی، کانی­شناسی، بافت و ساخت، زمین­شیمی و داده­های به دست آمده از میانبارهای سیال، قابل مقایسه با کانسارهای مس نوع مانتو است.

کلیدواژه ها:

mineralogy ، geochemistry ، fluid inclusion ، Manto type copper ، Khankshi. ، کانه نگاری ، زمین شیمی ، میانبارسیال ، مس نوع مانتو ، خانکشی.