نمادشناسی عرفانی در هنر نقاشی و شعر سهراب سپهری

واژه سمبلیسم یا نمادپردازی را می توان برای توصیف هر شیوه بیانی به کار برد که به جای اشاره مستقیم به موضوعی، آن را به طور غیر مستقیم و به واسطه موضوعی دیگر بیان می کند. نمادپردازی تنها نشاندن یک مضمون به جای دیگری نیست. بلکه استفاده از تصاویر عینی و ملموس برای بیان عواطف و افکار انتزاعی» است در واقع می توان پندارها، مفاهیم و عواطف را در نمادهایی آشنا، نا آشنا عینیت بخشید و به مخاطب داد و بدین طریق به جای توصیف واقعیت، آن را در هیات نماد به مخاطب نشان داد. تاریخ نماد پردازی نشان می دهد که هرچیزی می تواند معنای نمادین پیدا کند. مانند اشیاء طبیعی، سنگ ها، گیاهان، حیوانات، انسان ها، کوه ها، دره ها، خورشید، ماه، باد، آب، آتش و ... یا حتی آنچه دست ساز انسان است و یا حتی اشکال تجریدی و نقاشی و شعر. هدف اصلی این جستار تحلیل و واکاوی نمادهای به کار رفته در شعر و نقاشی سهراب سپهری شاعر و هنرمند معاصر است. این پژوهش به شیوه توصیفی – تحلیلی بر مبنای مطالعات کتابخانه ای و روش سندکاوی و بهره گیری از تصاویر نقاشی های سهراب سپهری و اشعار وی به کمک تحلیل تطبییقی آن با عرفان فارسی انجام پذیرفته است. نتایج پژوهش نشان دهنده آن است که سهراب سپهری با توجه به سمبولیسم و نمادپردازی مدرن و شیوه رمزگرایی متون عرفانی، بسیاری از تصاویر از جمله نمادهای طبیعی را در مفهوم عمیق و عرفانی آن در شعر و نقاشی خود به کار برده است.