نگاهی بر بافت فرسوده شهری

فرسودگی یکی از مهمترین مسائل مربوط به فضای شهری است که باعث بی سازمانی، عدم تعادل، عدم تناسب و بی قوارگی آن می شود. فرسودگی عاملی است که به زدودن خاطرات جمعی، افول حیات شهری و شکل گرفتن حیات روزمرگی های شهری کمک می کند. این عامل با کاهش عمر اثر و با شتابی کم و بیش تند، باعث حرکت به سوی نقطه پایانی اثر می گردد. فرسودگی به دو دسته تقسیم می شود: فرسودگی نسبی و کامل. فرسودگی نسبی؛ فرسودگی است که در یکی از عناصر مهم فضای شهری یعنی کالبد یا فعالیت رخنه می کند و به دنبال خود باعث فرسودگی نسبی فضای شهری می گردد. فرسودگی کامل؛ فرسودگی است که در هر دو عنصر فضای شهری یعنی کالبدی و فعالیت آن رخنه کرده باشد و به دنبال آن باعث فرسودگی کامل فضا شود. پس فرسودگی یا در کالبد یا فعالیت یا در کالبد و فعالیت به طور یکجا رسوخ می کند. بر این اساس، می توان معادلاتی تشکیل داد که بیانگر انواع فرسودگی ها باشد.یک گروه از این معادلات می تواند به صورت زیرباشد: معادله اول: شکل (کالبد سالم) فعالیت (فرسودگی نسبی) فرسودگی نسبی، فضا معادله دوم: شکل (کالبد نسبتا فرسوده) فعالیت (سالم) فرسودگی نسبی فضا، معادله سوم: شکل (کالبد فرسوده) فعالیت (فرسوده) فرسودگی کامل فضا (حبیبی و مقصودی، ۱۳۸۱) .گام های اولیه فعالیت های مربوط به احیاءبافت قدیم شهرها را باید در اروپای غربی به ویژه در کشور های فرانسه و انگلیس به دلیل آغاز اولیه انقلاب صنعتی دردوره ۱۷۶۰-۱۸۳۰ جستجو کرد زیرا انقلاب صنعتی باعث اختراع هزاران ماشین بهره گیری از نیروی بی جان مادی، استقرار هزاران کارخانه در محدوده شهرها شد. همچنین سبب جابه جایی مراکز تولید از نواحی روستایی به نواحی شهری، پیشرفت های پزشکی، رشد سریع طبیعی جمعیت، مبارزه با بیماری های واگیر، مهاجرت های روستایی _شهری و در نتیجه تراکم و انبوهی جمعیت در شهرها به ویژه بخش قدیم شهرها که مبتنی بر تکنولوژی حمل و نقل ماقبل صنعتی (چرخ، نیروی بدنی و حیوانات) بوده هم شد و کانون توجه توسعه شهر بیشتر به ساخت مناطق شهری جدید متمرکز گردید در حالی که به مطالعه و نوسازی مناطق شهری قدیم توجه چندانی نمی شد و مناطق قدیمی به علت فرسودگی بافت شان یا عدم رسیدگی به آنهابه شدت به مشکلات بسیار شهری همچون کمبود مسکن ناهنجاری های اجتماعی و تخریب محیط زیست دچار گشتند. ساماندهی شهرها به شکل اصلی (طرح باغ شهرابنرز هاوارد ۱۸۵۰) و بافت های قدیمی به شکل ویژه و اخص از دو جهت، یکی احترام به حفظ میراث گذشته و دیگری رفع تنگناها ناشی از مشکلات فرسودگی و دسترسی سواره مورد توجه قرار گرفت.

کلیدواژه ها:

فرسودگی ، بافت فرسوده شهری ، بهسازی و نوسازی ، نظریه ها ، دیدگاه ها ، مکاتب ، الگوها