چالش نظری مفهوم قانون با شریعت از منظر ر ویکرد راه سوم (رویکرد سازگاری)

در دوران مشروطه شاهد ورود اندیشه ها و مفاهیم نوینی چون آزادی، برابری، قانون، مجلس، تفکیک قوا و غیره به جامعهایران هستیم. علما و اندیشمندان دینی از یک سو و از سویی روشنفکران تجددخواه فرصت می یابند تا در مقام تبییندیدگاه های شیعه در این موضوعات برآیند و بد ین ترتیب اصول اندیشه سنتی با صبغه د ینی را با اصول مدرن وارده از اندیشهغرب تطبیق و هماهنگ کنند و به عبارتی سازگاری خاصی بین اندیشه های اسلامی و مفاهیم جد ید به وجود بیاورند. مسئلهاصلی در این نوشتار این است که مفهوم قانون به عنوان مفهوم جدید و وارده از اندیشه غرب در حوزه اندیشه سیاسی ایران معاصر ۱۲۸۰-۱۳۲۰ با چه چالش هایی در عرصه نظری مواجه بوده است و متفکران ایرانی چه نسبتی میان قانون وضعی نوظهور در مفهوم غربی با شریعت ایجاد نموده اند؛ بنابراین مهمترین چالش، چالش بین قانون موضوعه با شریعت درایران معاصر است. برای حل این چالش سه دیدگاه مطرح شد:الف: دیدگاه غرب گرا باتکیه بر قانون موضوعه و سلبی بودن شریعت در امر قانون گذاری از منظر این دیدگاه؛ نماینده بارزاین دیدگاه میرزا فتحعلی آخوندزاده است.ب: دیدگاه سنتی باتکیهبر شریعت و احکام اسلامی و نگاه ایجابی به شریعت که با نمایندگی شیخ فضل الله نوری معرفیمی شود.ج: دیدگاه سوم که مهمترین بحث رساله است با عنوان رویکرد راه سوم (رویکرد سازگاری)که به دو رهیافت روشنفکراندینی که علق دینی هم داشتند و سعی در تطبیق قانون مدرن مشخصا؛ قانون فرانسه با شریعت و ایجاد سازگاری این دوبرآمدند. نماینده بارز این رهیافت میرزا یوسف خان مستشارالدوله است. رهیافت دیگر این رویکرد، رهیافت فقیهان نوگراستبا حضور شخصیتی مانند علامه نائینی و شیخ هادی نجم آبادی که خصوصا در عصر مشروطه تلاش می کردند برخی از مفاهیممدرن مانند قانون، آزادی، انتخابات و... را با شریعت اسلامی باتکیهبر منابع دینی و پارادایم فقهی جواب بدهند .

کلیدواژه ها:

قانون ، شریعت ، مشروطه ، اندیشه سیاسی ، قانونگذاری ، راه سوم