توسعه و اعتبارسنجی روش اصلاح شده باریم کلرید برای اندازه گیری CEC و غلظت دقیق کاتیون تبادلی کلسیم در خاک های رسی حاوی کربنات

ظرفیت تبادل کاتیونی به عنوان مهمترین سرشتی زیست محیطی خاک ها است. براساس تحقیقات ارائه شده توسط محققین مختلف، روش های رایج تعیین کاتیون های تبادلی و ظرفیت تبادل کاتیونی (CEC) خاک های رسی کربنات دار به دلیل انحلال کربنات کلسیم با مشکلات زیادی همراه است. با توجه به گستردگی خاک های حاوی کربنات کلسیم در ایران، مطالعه تاثیر کربنات بر مقادیر اندازه گیری شده CEC در این خاک ها ضروری است. همچنین انتخاب وزن بهینه و مناسب خاک برای تعیین CEC مشکل رایج در تحقیقات است. هدف این مقاله توسعه و اعتبارسنجی روش اصلاح شده باریم کلرید برای تعیین دقیق ظرفیت تبادل کاتیونی خاک های حاوی کربنات کلسیم و یا حاوی مقادیر قابل توجه کاتیون تبادلی Ca۲+ است. به این منظور روش باریم کلرید، با اشباع نمودن محلول تبادلی با کربنات کلسیم اصلاح شده است. برای اعتبارسنجی روش اصلاح شده پیشنهادی، بنتونیت مورد مطالعه با استفاده از اسید، کربنات زدائی شده و مقدار ظرفیت تبادل کاتیونی این نمونه، قبل و بعد از کربنات زدائی و نیز برای نمونه های دارای درصد مختلف کربنات طبیعی و آزمایشگاهی مورد اندازه گیری قرار گرفت. نتایج بدست آمده بیانگر کاهش ۶۰% در مقدار اندازه گیری شده ظرفیت تبادل کاتیونی نمونه بنتونیت در روش اصلاح شده در مقایسه با مقادیر بدست آمده از روش متداول بوده است. علت این موضوع به عدم رسوب باریم در روش اصلاح شده نسبت داده شده است. نتایج نشان می دهد که در روش اصلاح شده، مقدار CEC اندازه گیری شده و مجموع کاتیون-های تبادلی، به درصد کربنات در هر وزن خاک وابسته نبوده و همچنین مستقل از نسبت محلول- جامد می باشد.

کلیدواژه ها:

Cation Exchange Capacity ، Bentonite ، Carbonate Calcium ، Barium Chloride ، Calcium Ion ، واژگان کلیدی: ظرفیت تبادل کاتیونی ، بنتونیت ، کربنات کلسیم ، باریم کلرید ، یون کلسیم