برآورد اجزای واریانس فنوتیپی، قابلیت توارث و روابط بین صفات عملکردی میوه و ویژگی های فتوسنتزی در گوجه فرنگی

هدف: این پژوهش به منظور بررسی ارتباط میان عملکرد میوه و صفات فتوسنتزی و مورفولوژیکی در گوجه فرنگی و همچنین ارزیابی سهم ژنتیکی در کنترل این صفات انجام شد. هدف نهایی، شناسایی ژنوتیپ هایی با ویژگی های مطلوب است که به بهبود عملکرد میوه گوجه فرنگی کمک کند. مواد و روش ها: این آزمایش در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در گلخانه تحقیقاتی پژوهشکده فناوری تولیدات گیاهی، دانشگاه شهید باهنر کرمان اجرا شد. در این آزمایش ۲۵ ژنوتیپ گوجه فرنگی با منشا جغرافیایی از کشورهای مختلف و متنوع از نظر شکل و رنگ، کشت گردیدند و صفات تعداد گل در بوته، تعداد میوه در بوته، عملکرد میوه، وزن تک میوه، تعداد کاسبرگ، طول میوه، عرض میوه، تعداد روز تا رسیدگی، میزان کلروفیل، میزان CO۲ زیر روزنه­ای، میزان تعرق، هدایت روزنه­ای، سرعت فتوسنتز، طول برگ مرکب، طول دمبرگ، عرض برگ مرکب و تعداد برگچه بالغ اندازه گیری شدند. علاوه بر تجزیه واریانس و مقایسه میانگین صفات، همبستگی­های ژنتیکی و فنوتیپی، ضریب تنوع ژنتیکی و فنوتیپی، وراثت پذیری عمومی برای هر صفت و تجزیه علیت برای بررسی اثرات مستقیم و غیرمستقیم صفات بر عملکرد میوه انجام شد. نتایج: نتایج نشان داد که صفاتی مانند تعداد روز تا رسیدگی، سرعت فتوسنتز، عملکرد میوه و تعداد گل در بوته بالاترین وراثت پذیری را داشتند، در حالی که صفات هدایت روزنه ای و طول دمبرگ کمترین وراثت پذیری را نشان دادند. همچنین تنوع ژنتیکی و فنوتیپی صفاتی چون عملکرد میوه و وزن تک میوه، تعداد کاسبرگ، سرعت فتوسنتز و تعداد گل بیشتر از سایر صفات بود. برخی صفات مانند وزن میوه اثر مستقیم مثبت و صفاتی مانند سرعت فتوسنتز، طول دمبرگ و عرض برگ اثر مستقیم منفی بر عملکرد میوه داشتند. نتیجه گیری: این مطالعه اهمیت رابطه بین صفات مورفولوژی، فتوسنتزی و عملکردی را برای بهبود عملکرد میوه گوجه فرنگی نشان داد. نتایج نشان داد که ژنوتیپ هایی با ویژگی هایی مانند وزن تک میوه بالا، هدایت روزنه ای مناسب و کنترل فرآیندهای فتوسنتزی می توانند محصولی با عملکرد بالا تولید کنند. برتری ژنوتیپ آناناسی در صفات عملکردی، ژنوتیپ قرمز دندانه دار در صفات مورفولوژی و ژنوتیپ آریا در صفات فتوسنتزی، حاکی از پتانسیل آن ها برای استفاده در برنامه های اصلاحی برای بهبود عملکرد میوه گوجه­فرنگی است.

کلیدواژه ها:

تجزیه علیت ، ضرایب تنوع فنوتیپی و ژنتیکی ، همبستگی ژنتیکی و فنوتیپی ، وراثت پذیری عمومی