تبیین نحو فضا در ادراک پیکره بندی فضایی مسکن بومی غرب کشور (نمونه مطالعاتی: شهر ایلام)

مسکن به عنوان یک ضرورت زیستی و شاخصی کلیدی در توسعه انسانی، نقشی محوری در زندگی انسان ایفا می کند. این عنصر حیاتی، سرپناهی برای سکونت و پناهگاهی در برابر محیط ارائه می دهد و نمود کالبدی فعالیت های انسان در محیط را به نمایش می گذارد. از نظر جغرافیایی، مسکن واحد بنیادی سکونتگاه های انسانی است و در میان اجزای شهر، جایگاهی ویژه دارد. در این راستا، پژوهش حاضر باهدف کشف و تبیین الگوی زبان و لهجه معماری خانه های روستایی در استان ایلام بر پایه روش نحو فضا انجام شده است. در این پژوهش، مولفه های نحو فضا در نمونه هایی از خانه های روستایی استان ایلام بررسی و تحلیل شده اند تا ضمن تبیین تفاوت ها و شباهت های ساختار فضایی آن ها، الگوی واحدی از زبان و لهجه معماری این خانه ها استخراج گردد. نتایج نشان می دهد که باوجود ناهمگونی هایی که در ساختار فضایی بافت های مورد مطالعه به دلیل تفاوت های جغرافیایی و فرهنگی مشاهده می شود، الگوی استخراج شده می تواند به عنوان مبنایی برای درک زبان و لهجه معماری مسکن روستایی در استان ایلام تلقی گردد. این الگو نشان می دهد که خانه های روستایی از الگوی سلسله مراتبی مشابه خانه های قدیمی پیروی می کنند. فضاها بر اساس سطوح عمومی و خصوصی سازمان دهی شده اند. حوزه های عمومی مانند اتاق نشیمن و حیاط، ارتباط، خوانایی و جهت گیری بصری بالایی دارند و تعاملات اجتماعی را تسهیل می کنند. فضاهای خصوصی مانند اتاق خواب، آشپزخانه و حمام، ارتباط و دسترسی بصری کمتری دارند و حریم خصوصی را حفظ می کنند. حیاط ها در خانه های روستایی نقشی کلیدی در سازمان دهی سلسله مراتبی فضاها و تسهیل تعاملات اجتماعی ایفا می کنند. پیکربندی فضایی در خانه های روستایی برای متعادل کردن تعامل اجتماعی و حریم خصوصی، انطباق باارزش های فرهنگی و تسهیل ارتباطات اجتماعی در خانواده های گسترده و همسایگان طراحی شده است

کلیدواژه ها:

الگوی مسکن روستایی ، نحو فضا ، زبان و لهجه معماری ، نحو فضا