مولفه های انعطاف پذیری بازارهای تاریخی ایران (نمونه مطالعاتی: بازارهای مناطق مرکزی)

محیط های مصنوع با برخورداری از قابلیت تغییرات درونی و انطباق پذیری، می توانند پاسخگوی تعداد بیشتری از نیازهای کاربران خود در طول زمان باشند و بدین ترتیب کارکرد مطلوب تری نسبت به فضاهای تک عملکردی و غیرقابل تغییر، داشته باشند. دستیابی به قابلیت تغییر و انطباق در فضاها، ذیل مبحث انعطاف پذیری فضا، موردبررسی قرار می گیرد. یکی از انواع فضاهای شهری که علی رغم تغییرات و تحولات مختلف محیطی و اجتماعی، در طول تاریخ، به نحو مطلوبی به حیات خویش ادامه داده، بازارهای تاریخی هستند؛ لذا این سوال پیش می آید که چه عواملی، سبب تداوم حیات بازارهای سنتی در طول ادوار طولانی شده است؟ این مقاله در نظر دارد تا با بررسی بازارهای تاریخی مناطق مرکزی ایران و ویژگی های آن، به آزمون کیفیت انعطاف پذیری در این گونه از فضاها بپردازد. روش تحقیق این پژوهش از حیث هدف، در حیطه تحقیقات کاربردی و از بعد روش، توصیفی- تحلیلی، مبتنی بر تحلیل محتوا است. تلاش این پژوهش بر آن بوده است تا کیفیت انعطاف پذیری و مولفه های آن از بعد شکلی و عملکردی در بازارهای تاریخی مرکزی ایران، مورد کنکاش و بررسی قرار گیرد. نتایج مطالعه نشان می دهد که در این بازارها به دلیل تعبیه برخی از راهکارهای کالبدی و عملکرد انعطاف پذیر در طراحی، اعم از تنوع دسترسی برای نفوذپذیری بیشتر فضا، بهره مندی از الگوهای تکرارشونده در کالبد، تنوع عملکردی غیر وابسته به فرم کالبدی، محدودیت ارتفاع، امکان رشدیابی فرم در جهت های مختلف به واسطه انتخاب فرم مناسب و نحوه نورگیری، اتصال نرم بین فضاها و وجود فضاهای چند منظوره، تداوم حضور انسان از گذشته تا به حال، در این مکان عمومی را رقم زده است

کلیدواژه ها:

انعطاف پذیری ، بازارهای تاریخی ، مناطق مرکزی ایران