تثبیت ماسه های روان: راهکارهایی برای حفظ محیط زیست بیابانی ایران

قسمت اعظم کشور ایران، در قلمرو مناطق خشک و بیابانی قرار دارد. لندفرم های محیط بیابانی، دارای فرآیندهای ژئومورفولوژیکی یکسانی هستند. کانون های بحرانی و فرسایش بادی بیابان های ایران نزدیک به ۱۸۹ کانون ارزیابی شده است. اکثر مناطق ایران، در پهنه مناطق کویری و خشک قرار دارند. در مناطق خشک، به دلیل؛ شرایط اقلیمی و کمبود آب، توسعه فعالیت های کشاورزی، دامپروری و صنعتی محدود شده است. مهم ترین نمونه پلایا را می توان در کشورهای ایران، عربستان، شمال آفریقا، استرالیا و آمریکا شمالی یافت. در سراسر جهان، بیابان زایی و تخریب سرزمین، مشکلات بسیاری در مناطق آسیب پذیر نیمه خشک تا نیمه مرطوب به وجود آورده است. تثبیت ماسه های روان و جلوگیری از جابه جایی آنها و همچنین کاشت گیاه از مهم ترین عوامل کاهنده تخریب فرسایش بادی به شمار می رود. هدف این تحقیق بررسی راهکارهایی برای حفظ محیط زیست بیابانی ایران می باشد. برای انجام این بررسی از مطالعات و تحقیقات پیشین انجام شده در این رابطه استفاده گردید که به عنوان روش کتابخانه ای موسوم هستند. در مناطق بیابانی، شرایط رویشگاه (اقلیم، توپوگرافی، نوع خاک و و سعت تخریب) عوامل محدودکننده، توسعه برنامه های مدیریتی هستند. مدیریت نامناسب و افزایش جمعیت، عامل گسترده تخریب محیط زیست است. که سبب شوری خاک، تخریب پوشش گیاهی و افزایش رسوب در مناطق بیابانی می گردد. عوامل فیزیکی، مانند؛ احداث باد شکن ها، راهکارهای شیمیایی از قبیل مالچ پاشی و عامل زیستی مانند جنگل های دست کاشت، سبب پایداری اکو سیستم، مناطق بیابانی و نیمه بیابانی می گردد. عرصه های وسیعی از کشور تحت فرسایش بادی قرار دارند. اجرای عملیات تثبیت و احیا پرهزینه است. بهترین روش جلوگیری از فرسایش بادی و جابه جایی ماسه ها روی تپه ها، روش ریگ پاشی است. برای انتخاب بهترین روش جلوگیری از فرسایش بادی، دو موضوع، کارایی و هزینه اجرا مدنظر است. مدیریت نادرست منابع طبیعی و افزایش جمعیت از عوامل اصلی تخریب محیط زیست در ایران هستند. بنابراین، نیاز به برنامه های مدیریتی جامع برای حفظ اکوسیستم های بیابانی و نیمه بیابانی احساس می شود تا از بروز مشکلات بیشتر جلوگیری شود.

کلیدواژه ها:

بیابان ، پلایا ، کلوت ، بادشکن