اثر تنش خشکی بر جوانه زنی چندین گونه آویشن ایران

مقدمه: آویشن گیاهی از خانواده نعناعیان است که به دلیل دارا بودن اسانس اهمیت دارویی، اقتصادی و خوراکی دارد. کشت این گیاه در شرایط دیم و زمینهای کمتر حاصلخیز و رها شده میتواند منبع درآمد مناسبی برای زارعین باشد. از ویژگی های ارقام مناسب برای کشت در شرایط خشک که مقدار بارندگی محدود و نامنظم است، دست یابی به پوشش گیاهی مناسب در اوایل فصل رشد می باشد. در چنین مناطقی توان خروج جوانه ها از عمق های بیشتر خاک همراه با تحمل به خشکی در مرحله جوانه زنی، از ویژگی های مهم و مرتبط با استقرار گیاهچه است ۲۰۰۷ ,.Saeidi et al )). به همین دلیل مطالعات آزمایشگاهی اهمیت ویژه ای برای ارزیابی تحمل گیاهان به تنش خشکی در مرحله جوانه زنی دارد.مواد و روش ها: این آزمایش در آزمایشگاه مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان کرمانشاه به صورت فاکتوریل و در قالب طرح پایه کاملا تصادفی با چهار گونه آویشن این آزمایش در آزمایشگاه مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان کرمانشاه به صورت فاکتوریل و در قالب طرح پایه کاملا تصادفی با چهار گونه آویشن و پنج تیمار تنش خشکی و یک شاهد (آب مقطر) در سه تکرار انجام شد. در این طرح ۴ گونه آویشن مورد بررس قرار گرفت.شامل: (Thymus vulgaris) و (T. danensis, T. eriocalyx and T. kotschayanus) بذر گونه های مورد آزمایش ابتدا ضد عفونی شد و سپس در پتری دیش هایی که توسط وایتکس ۲٫۵ % ضد عفونی شده بود به صورت دسته های ۵۰ تایی قرار داده شد. تیمارهای تنش خشکی با استفاده از پلی اتین گلیکول ۶۰۰۰ ،تنش های -۳-،۶-،۹- و ۱۲- بار اعمال شد. یافته ها: گونه های مورد مطالعه از نظر سرعت جوانه زنی اختلاف معنی داری در سطح %۱ نشان دادند (جدول ۱). بر اساس جدول مقایسه میانگین گونه ها، بیشترین سرعت جوانه زنی مربوط به گونه های T. vulgaris با میانگین ۶/۴۳ جوانه در روز بود که با اختلاف معنی داری از سایر گونه ها در بالاترین سطح قرار گرفت (جدول ۲).تیمارهای تنش خشکی در سرعت جوانه زنی تفاوت معنی داری در سطح %۱ نشان دادند (جدول ۱). جدول مقایسه میانگین تنش خشکی، نشان می دهد که تیمار تنش خشکی ۶- بار با میانگین ۶/۴ جوانه در روز بیشترین سرعت جوانه زنی را داشت و در بالاترین سطح قرار گرفت. تیمار ۹- بار با میانگین ۶/۲ در رتبه بعد قرار داشت. تیمارهای تنش خشکی ۳- بار و شاهد (آب مقطر) بدون داشتن اختلاف معنی دار با یکدیگر، به ترتیب با میانگین های ۵/۷ و ۵/۶ جوانه در روز در سطح پایین تری جای گرفتند. کمترین سرعت جوانه زنی نیز در پایین ترین سطح در تیمار تنش خشکی ۱۲- بار با میانگین ۳/۹ جوانه در روز مشاهده شد.نتیجه گیری: گونه T. ericalyx با افزایش خشکی به تدریج برای تمام گونه ها در صد جوانه زنی کاهش یافت. این نتایج با نتایج برزگر و رحمانی (۱۳۸۳)، یعقوبی اشرفی و همکاران (۱۳۸۶) و حسنعلی زاده حقیقی و همکاران (۱۳۸۵) مطابقت دارد. در حالیکه سرعت جوانه زنی تا خشکی ۹- بار افزایش نشان داد ولی در تنش ۱۲- بار سرعت جوانه زنی شدیدا کاهش یافت. حسنعلی زاده حقیقی و همکاران، (۱۳۸۵) و الهامی و همکاران (۱۳۸۶) نیز نتایج مشابهی به دست آوردند. طول ریشه چه در تنش ۳- بار افزایش ولی با افزایش شدت تنش بیشتر از ۳- بار مقدار آن به تدریج کاهش یافت اما تمام تیمارهای خشکی سبب کاهش طول ساقه چه شدند.

کلیدواژه ها:

آویشن ، تنش خشکی ، گیاهان دارویی و جوانه زنی