برآورد میزان تولید و ارزش بازاری مان ترنجبین در شهرستان جوین

مان ها از تعامل شرایط اکولوژیکی ویژه ای، که شامل فعالیت حشره ای خاص بر روی گونه گیاهی میزبان می باشد، تولید می شوند. وجود شرایط اکولوژیکی ویژه، گونه حشره و گیاه میزبان برای تولید مان ضروری می باشد. مان ترنجبین یکی از محصولات فرعی با ارزش مراتع مناطق خشک کشور می باشد. ترنجبین به دلیل سهولت استفاده و خواص دارویی فراوان، جز یکی از با ارزش ترین محصولات مراتع هم از نظر ارزش ریالی و هم تعدد کاربردها می باشد. مطالعه حاضر در شهرستان جوین واقع در خراسان رضوی که یکی از قطب های تولید مان ترنجبین می باشد. در قالب یک بررسی تحلیلی بر اساس پرسش نامه از بهره برداران علاوه بر معرفی این ماده دارویی با ارزش، بهترین زمان برداشت محصول و ارزش ریالی مربوط به آن نیز مورد بررسی قرار گرفت. نتایج مطالعه حاکی از آن است که با وجود روش های تولید و برداشت سنتی و خشکسالی های اخیر، از هرپایه بطور متوسط ۱۵ تا ۲۰ گرم محصول قابل برداشت می باشد. با توجه به متوسط قیمت دریافتی تولید کننده؛ ۲۰ -۱٫۹ میلیون ریال و هزینه بسته بندی و انبار داری کم با توجه به ثبات محصول عواید مناسبی را برای بهره برداران ایجاد می نماید.کشت و توسعه گیاه خارشتر به عنوان میزبان این حشره در مناطق خشک با شرایط حداقلی رویکرد مناسبی جهت افزایش درآمد جوامع محلی خواهد بود.مقدمه: بازار گیاهان دارویی به دلیل استقبال از محصولات گیاهی از روند روبه رشدی برخوردار است. در راستایی شناخت هرچه بهتر فرصت های سرمایه گذاری در این بخش، معرفی محصولات و همچنین ارزش بازاری آنها کمک شایانی به بهره برداران و جوامع محلی خواهد نمود (علیزاده و محمودی. ۱۳۹۵) ترنجبین یا ترانگبین در واقع عسلک گونه ای زنجرک است که در اثر تغذیه از گیاه خارشتر به صورت دانه های ریز سفید و زرد به وجود می آید (یغمایی و کریم پور، ۱۳۸۷). توجه با این محصول به این دلیل حائز اهمیت است که گیاه خارشتر جز گونه های مقاوم به شرایط حداقلی زیستگاه بوده و همواره در اصلاح زمین های کشاورزی رها شد جز اولویت های کاشت می باشد و جهت کاشت و استقرار در مناطق خشک کمترین هزینه را دارد.مواد و روش ها: منطقه مورد مطالعه تحقیق حاضر شهرستان جوین در غرب استان خراسان رضوی با آب و هوایی خشک و مراتعی بیابانی می باشد. این منطقه یکی از قطب های تولید ترنجبین کشور می باشد. روش پژوهش در این تحقیق بر اساس جمع آوری داده های میدانی، پرسشنامه، مصاحبه و مشاهده، در تابستان ۱۴۰۳ بوده است. با توجه به تعداد کل بهره برداران (تولید کننده) بمنظور برآورد حجم نمونه از فرمول کوکران استفاده گردید و تعداد ۳۰ نمونه پرسشنامه در سطح تولید کننده و عمده فروشان توزیع گردید. یافته ها: نتایج حاصل از بررسی اطلاعات پرسشنامه نشان داد که از نظر بهره برداران، میزان بارش های بهاره تاثیر زیادی بر روی میزان محصول تولیدی در هر پایه خواهد داشت و بهترین زمان برداشت محصول اواسط تا اواخر مرداد ماه می باشد. در یک سال نرمال از نظر بارندگی، مقدار ۲۰ -۱۵ گرم مان از هر پایه قابل برداشت می باشد که بطور متوسط در بخش تولید کننده هر کیلوگرم بین ۲۰ -۱٬۹ میلیون ریال و در بخش مصرف کننده ۳۵ -۳۰ میلیون ریال بسته به کیفیت بفروش می رسد.نتیجه گیری: بررسی روند بازاری و ارزش ریالی و کاربردهای درمانی مان ترانجبین از یک سو و از سوی دیگر سهولت فرایند تولید این محصول و گونه میزبان حاکی از آن است که با سرمایه گذاری اندک و نظامند سازی مراحل برداشت و فروش و ایجاد چرخه ارزش به عنوان محصولی با ارزش قابلیت توصیه جهت تغییر معیشت جوامع محلی را دارد.

کلیدواژه ها:

ترنجبین ، مان ، محصولات فرعی ، مراتع خشک.