پایش و ارزیابی حرکت برخان های غرب میراث جهانی لوت

مقدمه: حدود ۸۰ میلیون هکتار از مساحت کشور ما در مناطق کویری و تپه های ماسه ای و یا مناطقی که پوشش گیاهی آن ناچیز است می پوشاند. از این مساحت حدود ۱۲ میلیون هکتار را ریگ های روان اشغال کرده است که ۶ میلیون هکتار آن را تپه های شنی فعال تشکل می دهند. ماسه های روان و حرکت تپه های ماسه ای باعث تحدید اراضی کشاورزی ، جاده ها و... است. مهم ترین ویژگی تپه های ماسه ای، پویایی و تحرکات جانبی آن هاست. تپه های ماسه ای از کنش متقابل جریان باد و بستر ماسه نشئت می گیرد بررسی میزان جا به جای آن ها بخصوص تپه های برخانی که از متداول ترین و سریع ترین تپه های ماسه ای هستند از اهمیت بالای برخوردار است.مواد و روش ها: در این بررسی ابتدا محدوده به سه سایت اصلی در راس ریگ و پایان آن و محدوده ای در نزدیک روستای پشوییه انتخاب و سپس تصاویر سه باند آبی، سبز و قرمز ماهواره سنتینل ۲ برای سال های ۲۰۱۵ تا ۲۰۲۴ استفاده شد و با ترسیم محدوده برخان و بررسی میزان جا به جای ابتدای دامنه رو به باد آن میزان جا به جای برای هر سال محاسبه شد.یافته ها: سرعت حرکت تپه های کوچک در اکثر مواقع بیشتر از تپه های بزرگ بود جز در مواردی نزدیک به روستا میزان حرکت سالانه در جهت مستقیم طولی برای سایت یک ۹,۱۵ و سایت دو ۵٫۳۸ سایت سه نیز ۱۲٫۲۴ متر در سال می باشد. حرکت های جانبی بیش از حرکات طولی بوده به گونه ای که به صورت متوسط در سایت یک ۱۳,۱۸ در سایت دو ۱۳٫۵ و در سایت سه ۱۳٫۹۴ است.نتیجه گیری: سرعت انتهای ریگ در جهت طولی بیش از ابتدای آن و میانه است میزان جدایش و ترکیب از زایش تپه های جدید بسیار بیشتر است و سرعت بالاتری دارد در نزدیکی روستا برخان ها کند تر هستند بخشه زیادی از جابه جایی ها در جهت طولی و خط مستقیمانجام می شود به گونه ای که در برخی از سال ها جا به جای در جهات غیر اصلی برابر با جهت اصل است.

کلیدواژه ها:

برخان ، لوت ، پایش تپه های ماسه ای ، پشوییه ، پایش برخان