بررسی کاربردشناختی مهارت های ارتباطی در کودکان فارسی زبان

کودک به عنوان یکی از اعضای جامعه زبانی برای دستیابی به یکی از اصلی ترین نیازهایش که همان نیاز به برقراری ارتباط است، باید علاوه بر فراگیری واژه ها، نحو، معنا و واج های زبان مادری، چگونگی کاربرد زبان را در موقعیت های اجتماعی فراگیرد، با مهارت های کاربردشناختی زبان در مکالمه آشنا باشد و یاد بگیرد که در هر گفتگویی چه چیزهایی بیان کند، شیوه بیانش به چه شکل باشد، چه موقع سخن بگوید و درنهایت مکالمه کننده ای موفق باشد. پژوهش حاضر نیز با هدف بررسی توانایی برقراری ارتباط و مهارت های ارتباطی در کودکان به نگارش درآمده و سعی شده است در چارچوب اصل همکاری گرایس به توصیف و تحلیل مکالمه های کودکان ۳ تا ۵ ساله فارسی زبان بپردازد. داده های این پژوهش را ۴۵۵ مکالمه که نگارنده با ۳۵ کودک انجام داده است، تشکیل میدهد که پس از تحلیل کیفی و اشاره به دلایل عدم رعایت راهکارها در هر مکالمه، با ارائه جدول و نمودار میزان رعایت و عدم رعایت هریک از چهار راهکار مشخص می شود. نتایج حاکی از آن است که با رشد سن کودک، توانایی او در همکاری و رعایت راهکارهای این اصل افزایش می یابد. همچنین، بررسی میزان رعایت و عدم رعایت راهکارها نشان داد که عدم تحقق راهکار کمیت و شیوه بیشتر از سوی کودکان ۳ ساله، عدم تحقق راهکار کیفیت بیشتر از سوی کودکان ۴ ساله و همچنین عدم تحقق راهکار ارتباط بیشتر از سوی کودکان ۵ ساله انجام شده است. به علاوه، در هر سه گروه سنی راهکار کمیت بیش از دیگر راهکارها نقض شده است. دراین میان، راهکارهایی که بیشتر رعایت شده اند در مکالمه های کودکان ۳ ساله راهکار کیفیت و در مکالمه های کودکان ۴ و ۵ ساله راهکار شیوه است.

کلیدواژه ها:

اصل همکاری گرایس ، راهکارها ، مکالمه ، کودکان فارسی زبان ، مهارت ارتباطی