بررسی کاربردهای امثال فارسی و عربی در تاریخ جهانگشای جوینی

تاریخ جهانگشای جوینی، یعنی مهمترین منبع دربردارنده حوادث دوره مغولان، علاوه بر ارزش تاریخی از نظر ادبی نیز اهمیت بسیاری دارد و سرشار است از نکات و دقایق و آرایش هایی که متن را شیواتر و منظورجوینی را گویاتر کرده است. یکی از ابزارهای جوینی برای نگارش و گزارش، امثال است. در این مقاله اختصاصا، کارکرد امثال فارسی و عربی در متن تاریخ جهانگشای جوینی تعیین شده است. نقش و نحوه ارتباط مثل با متن، پس از استخراج امثال از متن، ضمن در نظر گرفتن بافتی که هر مثل در آن به کار رفته است، تعیین و پس از آن، امثال بر اساس کاربردشان طبقه بندی شده اند. ذیل هر کاربرد، توضیحات لازم بیان و مثال ها ارائه شده است. امثال در این متن کارکردهای متنوعی دارند: کارکردهای بلاغی که خود شامل حوزه معانی(مشتمل بر انعکاس نگاه حقیقی جوینی به مسائل و افراد و پرهیز از اطناب) و حوزه بدیع و بیان (آرایش های ادبی شامل واج آرایی، براعت استهلال و...) است و کارکردهای معنایی(یعنی؛ تنبیه و تذکر، نسبت دادن مسائل به قضا و قدر و نزدیک کردن موضوع به ذهن و پرورش، تکمیل و تاکید سخن) که در توضیح هر یک مثال هایی خواهد آمد. اما به حقیقت، آنچه بیش از همه اعجاب آور است، نحوه بهره گیری جوینی از امثال برای غیرمستقیم منظور خود را طرح کردن است.

کلیدواژه ها:

تاریخ جهانگشای ، عطاملک جوینی ، امثال فارسی ، امثال عربی ، کاربرد امثال