بررسی منطق مبانی دین اسلام، چند ارزشی بودن یا ارسطویی بودن آن ‎(‎منطق دین اسلام از نوع منطق های جدید و سطح بالا ‎)‎

منطق به عنوان یکی از ابزارهای اساسی تفکر انسانی، نقش مهمی در استدلال های دینی و فقهی ایفا می کند. در بسیاری از رویکردهای سنتی، تصور بر این است که اسلام بر پایه ی منطق کلاسیک دوارزشی (صفر و یک) استوار است؛ به این معنا که احکام یا به طور مطلق درست هستند یا نادرست، بدون هیچ گونه حد واسطی. اما بررسی دقیق تر اصول فقه اسلامی، قواعد اجتهادی و روش های استنباط احکام نشان می دهد که بسیاری از احکام شرعی ماهیت قطعی ندارند، بلکه بسته به شرایط زمانی، مکانی و فردی، دچار تغییر و تعدیل می شوند. این ویژگی شباهت زیادی به منطق فازی دارد که برخلاف منطق کلاسیک، حقیقت و نادرستی را در قالب یک طیف و نه به صورت مطلق در نظر می گیرد. منطق فازی، که توسط لطفی زاده در سال ۱۹۶۵ معرفی شد، روشی است که در آن مفاهیم به جای این که تنها دو حالت "درست" یا "نادرست" داشته باشند، می توانند درجات مختلفی از صحت را بپذیرند. این مقاله با بررسی تطبیقی منطق فازی و احکام اسلامی نشان می دهد که اسلام از یک نظام منطقی منعطف و پویا برخوردار است که توانایی سازگاری با شرایط متغیر را دارد.

کلیدواژه ها:

منطق فازی ، منطق احکام اسلامی ، اصول فقه ، اجتهاد ، قواعد فقهی ، تغییرپذیری احکام ، لطفی زاده