تحلیل نفقه اشخاص واجب النفقه در نظام حقوقی ایران و فقه امامیه

چکیده زمینه:نفقه به عنوان یکی از حقوق اساسی اعضای خانواده در فقه اسلامی و نظام حقوقی ایران شناخته می شود. نفقه به عنوان یکی از اساسی ترین تکالیف مالی در روابط خانوادگی شناخته می شود که نقش مهمی در تامین رفاه اعضای آسیب پذیر خانواده دارد. این مفهوم که ریشه در آموزه های اسلامی دارد، شوهر را مکلف می کند تا نیازهای اساسی همسر، فرزندان و در برخی موارد سایر اعضای خانواده را تامین کند. این پژوهش به بررسی نفقه اشخاص واجب النفقه از منظر فقهی و قانونی پرداخته و مفاهیم مرتبط با آن، از جمله ماهیت نفقه، شرایط وجوب آن و چالش های اجرایی در نظام حقوقی ایران را تحلیل می کند. مبانی نظری این تکلیف مالی، تطبیق آن با اصول عدالت اجتماعی و نابرابری های جنسیتی موجود در قوانین، از محورهای اصلی پژوهش حاضر است. بررسی ها نشان می دهد که با وجود تاکید فقه اسلامی و قوانین مدنی ایران بر لزوم پرداخت نفقه، خلاهای قانونی و اجرایی، مانند عدم استاندارد مشخص برای محاسبه نفقه و ضعف در ضمانت اجراهای حقوقی و کیفری، اختلافات حقوقی ناشی از تفسیرهای متفاوت قوانین اجرای صحیح آن را با چالش مواجه کرده است. این مقاله ضمن ارائه راهکارهایی برای رفع این مشکلات، پیشنهاداتی جهت اصلاح و کارآمدتر شدن قوانین ارائه می دهد. هدف: این پژوهش با هدف بررسی نفقه اشخاص واجب النفقه از منظر فقه امامیه و حقوق ایران انجام شده و به تحلیل چالش های اجرایی و مقایسه تطبیقی آن با سایر نظام های حقوقی می پردازد. روش پژوهش: پژوهش حاضر به روش توصیفی-تحلیلی انجام شده و از منابع فقهی، حقوقی و مطالعات تطبیقی استفاده کرده است. داده ها از طریق بررسی اسناد و تحلیل محتوای متون قانونی گردآوری شده اند. یافته ها: پژوهش نشان می دهد که با وجود تاکیدات قانونی و فقهی بر نفقه، عدم وجود استانداردهای مشخص در تعیین میزان نفقه، ضعف ضمانت اجراهای حقوقی و نابرابری های جنسیتی و عدم کارآمدی سازوکارهای اجرایی، از مهم ترین چالش های اجرایی این حوزه هستند ومانعی در دستیابی به عدالت اجتماعی شده اند. در مقایسه با کشورهای توسعه یافته، ایران فاقد سازوکارهای موثر برای اجرای نفقه، مانند کسر مستقیم از درآمد فرد متعهد یا حمایت های دولتی است. اصلاحات قانونی، استانداردسازی محاسبات و شفاف سازی تعهدات از جمله راهکارهای پیشنهادی این مقاله برای بهبود وضعیت فعلی است. نتیجه گیری: اصلاح قوانین مربوط به نفقه، تدوین معیارهای دقیق برای محاسبه آن، و استفاده از روش های نوین اجرایی می تواند موجب بهبود وضعیت پرداخت نفقه و کاهش اختلافات خانوادگی شود. پیشنهاد می شود که دولت با ایجاد صندوق حمایت از نفقه و سازوکارهای اجرایی جدید، روند دریافت نفقه را تسهیل کند. واژگان کلیدی: حقوق ایران، فقه اسلامی، قانون مدنی، نفقه، واجب النفقه.

کلیدواژه ها:

حقوق ایران ، فقه اسلامی ، قانون مدنی ، نفقه ، واجب النفقه.