بررسی تاثیر پایه بر پروفیل جریان بالی شکل روی سرریزهای شوت دریچه دار

سرریز ها از مهمترین و حساسترین بخش در سازه های آبی می باشند که وظیفه تخلیه دریاچهسددرمواقعاضطراریو سیلابی را بر عهده دارند. اگرسرریز یک سد به درستی طراحی نشود،مشکل ناپایداری سازه و بحث سیلاب در منطقه را خواهیم داشت.با وجود اینکه مطالعات زیادی برروی مشخصات جریان بر روی سرریزها انجام شده است، اما اطلاعات اندکی در مورد جریان فوق بحرانی پایین دست پایه های مستقر روی سرریز شوت موجود است. دراثربرخوردجریان باپایه های سرریز،جریان فوق بحرانی موجیشکل می گیردکهبه آن جریان بالی شکل یادمخروسی میگویند. حاصل این جریان، سه موج است که اولی پایین دست پایه شکل میگیرد،دومی وسط سرریز و سومی روی دیواره شکل می گیرد. اهمیت بررسی این جریان به این علت است که این جریان میتواندمیدان جریان پاییندست راتحت تاثیرقرارداده وشرایط نامتعادل هیدرولیکی رابوجودآورد.دربررسی هایی که انجام شداین نتیجه حاصل شدکه ارتفاع امواج یکهروی دیواره شوت تشکیل میشودمیتوانداز 2 برابرعمق آب بیشترشدهوازارتفاعدیواره سرریزنیزبیشترشود. بنابراینارتفاع امواج روی دیواره ،طراحی دیواره های کناری شوتراتحت تاثیرقرارمیدهدوازاین لحاظ پروفیل امواج بالی شک روی دیواره دارای اهمیت است.. در این مقاله به بررسی چگونگی تشکیل جریان بالی شکل، پروفیل امواج ایجاد شده و کاهش این امواج پرداخته می شود. در این بررسی آزمایشاتی روی مدل فیزیکی سرریز سد خیر آبادکه در موسسه تحقیقات آب ایران ساخته شده است انجام شد و ملاحظه شد که عدد فرود جریان و بازشدگی دریچه ها تاثیر قابل ملاحظه بر شکل گیری امواج دارد. در پایان راهکار جهت کاهش اثرات این امواج نیز ارائه شد که در نوع خود قابل توجه و موثر می باشد.

کلیدواژه ها:

سرریز شوت ، جریان بالی شکل ، پایه دریچه ، پروفیل موج ، کاهش امواج ، مدل فیزیکی