نقش «بنوعامر بن لوی» در شکل گیری و تثبیت جانشینی خلفای نخستین با تکیه بر متون کهن فریقین

پس از رحلت رسول خدا (ص) نخستین الگوی انتخاب خلیفه بدون تکیه بر نص الهی پدیدار شد. دست­اندرکاران این نظریه با مشکلات و مخالفت­های فراوانی روبه رو بودند و برای تثبیت آن، نیازمند قدرت اقتصادی، نظامی، سیاسی و فرهنگی قریش بودند که یکی از بطون آن، «بنوعامر بن لوی» است. نوشتار پیش رو، با تکیه بر منابع کهن تاریخی و حدیثی شیعه و اهل­سنت و با بهره­گیری از روش توصیفی تحلیلی، به دنبال تبیین ابعاد تاثیرگذاری این بطن قریش در شکل­گیری و تثبیت جانشینی خلفای نخستین است. نتایج پژوهش نشان می­دهد این بطن به سبب شرایط زندگی در بیابان­ها، از روحیه جنگاوری و توان نظامی بالایی برخوردار بودند. جمعیت زیاد، پیوندهای نسبی با قبایل تیم، عدی و بنی امیه، زمینه مناسبی برای نقش آفرینی نظامی و سیاسی آنان فراهم آورد. وضعیت اقتصادی، علمی و فرهنگی آنان نیز به گونه­ای نبود که در این ابعاد ایفای نقش داشته باشند. آنان عمدتا سربازان و فرماندهان نظامی قدرتمندی بودند که به ­طور غیرمستقیم، در بعد اقتصادی به حاکمیت خلفای نخستین ایفای نقش می­کردند. هرچند کشته شدن بسیاری از بنوعامر در سال هجدهم هجری از حضور پررنگ آنان در دوران عثمان بن عفان و معاویه کاست، اما حضور شخصیت های قدرتمند نظامی در این دوران، این خلا را پر کرد و حضور سیاسی آنان دوباره احیا شد؛ اما این بار آنان در مقابل جریان حاکم قرار گرفتند و در ابعاد سیاسی و نظامی، کمک فراوانی به معاویه کردند.

کلیدواژه ها:

بنو عامر بن لوی ، قریش ، جانشینی پیامبر (ص) ، خلفای نخستین ، عبدالله بن سعد