بررسی پیوند شعر و موسیقی در بخش آوازی چهار برنامه از گل های رنگارنگ رادیوایران با تاکید بر تطابق مضامین اشعار و مایه های انتخابی

شعر و موسیقی در طول تاریخ همیشه همراه و هم زاد بوده اند؛ زیرا شعر در حقیقت موسیقی کلمه ها و لفظ هاست و غنا، موسیقی الحان و آهنگ ها است. در ارتباط با این موضوع تالیفاتی انجام شده که تنها به بعد نظری پرداخته اند. در ایران به دلیل تحریم غنا در دوره اسلامی، موسیقی مدت ها در سکون افتاد؛ ولی در عصر قاجار، گام بلندی برای ورود شعر و موسیقی برداشته شد. برنامه «گل ها»، یکی از تاثیرگذارترین برنامه رادیویی و نخستین برنامه موسیقی سنتی ایرانی بود که بین سال های ۱۳۳۵ تا ۱۳۵۷ از رادیوایران پخش می شده و هنرمندان زیادی در شکل گیری آن دست داشته اند، ازاین رو در عرصه موسیقی ایرانی گنجینه ای بسیار غنی محسوب می شود. حال چگونه می توان پیوند میان مضامین اشعار و مایه های انتخابی خواننده را تبیین کرد؟ اگر ردیف های موسیقی ایرانی، الگوی اصلی آواز ایرانی باشد، میزان پای بندی خوانندگان در برنامه «گل های رنگارنگ» به این ردیف ها تا چه اندازه بوده است؟ نگارندگان باهدف پاسخ به این پرسش ها، به تجزیه وتحلیل آواز شش برنامه از مجموعه «گل های رنگارنگ»، پرداخته اند، تا شعر آوازی را از جهت وزن عروضی، مفاهیم زیبایی شناسانه، نوع دستگاه و گوشه، مورد بررسی قرار دهند و سپس وزن شعر مورد نظر را با ردیف های آوازی عسکری فراهانی، کریمی و اعظمی کیا منطبق ساخته اند. روش پژوهش، توصیفی- تحلیلی است و برای جمع آوری اطلاعات از شیوه کتابخانه ای استفاده شده است. یافته ها، نشان می دهد خوانندگان، در بسیاری موارد با استفاده از آکسان، تاکید، کشش ، غلت و تحریر، مفهوم شعر را تشدید نموده و از طرفی کاملا پای بند ردیف های موسیقی ایرانی نبوده اند.

کلیدواژه ها:

اوزان عروضی شعر فارسی ، دستگاه موسیقی ایرانی ، ردیف موسیقی ایرانی ، برنامه گل های رنگارنگ ، رادیوایران