وارون سازی بر پایه مدل بر روی داده های لرزه ای سه بعدی میدان نفتی آب تیمور

روش بر پایه مدل (model based) با زمین به صورت بلوکهای مقاومت صوتی رفتار می کند. این روش از یک مدل اولیه مقاومت صوتی که از اطلاعات نمودارهای چاهها به دست می آید، شروع می شود. آنگاه داده های حاصل از این مدل محاسبه و با داده های لرزه ای مقایسه شده و از اختلاف بین مدل و داده های لرزه ای استفاده می شود تا با روش تکرار مدل اولیه بهبود یابد و تا حد امکان به داده های لرزه ای منطبق شود. مشکل، عدم واحد بودن نتایج وارون سازی از طریق محدود نمودن تعداد لایه ها نسبت به تعداد نمونه های ردلرزه در نظر گرفته می شود. این روش، نسبت به روشهای بازگشتی به مدل اولیه و موجک حساس تر است. در این روش، برخلاف روش وارون سازی اسپایکهای پراکنده(sparse-spike inversion)، اطلاعات مربوط به ضرایب بازتاب، به طور مستقیم از ردلرزه ها به دست نمی آیند و به همین خاطر، به نوفه موجود در داده ها چندان حساس نیست. به دو روش می توان از قیدها برای وارون سازی در این روش استفاده کرد. در یکی از این روشها، از اطلاعات اضافی به صورت قید نرم (soft constraint) استفاده می شود. به این معنا که مقاومت صوتی اولیه به عنوان یک قسمت جدا از اطلاعات، همراه با داده های لرزه ای، اما با وزن متفاوت در وارون سازی شرکت داده می شود. در روش دوم، از اطلاعات اضافی به صورت قید سخت (hard constraint) استفاده می گردد. در روش دوم، یک حد بالا و یک حد پایین مطلق برای مقاومت صوتی مدل نهایی قرار داده می شود، به گونه ای که مقدار این مدل نهایی نمی تواند خارج از محدوده تعریف شده قرار گیرد. در کارهای عملی، روش دوم پاسخ بهتری را به دست می دهد. از مهم ترین پارامترهای متغیر در روش بر پایه مدل، می توان به اندازه بلوک مقاومت صوتی و تعداد تکرار اشاره کرد. هر قدر که اندازه بلوک کوچک تر باشد، نتیجه نهایی بر داده های لرزه ای منطبق تر خواهد بود. البته نباید از حضور نوفه و عدم واحد بودن نتایج وارون سازی غافل بود. بنابراین بهتر آن است که اندازه بلوک بزرگ تر از فاصله نمونه برداری داده های لرزه ای انتخاب شود. در مورد تعداد تکرار نیز، هر اندازه این پارامتر بزرگ تر انتخاب شود بهتر است. تنها مشکل این کار، افزایش زمان محاسبه است. با به کارگیری روش وارون سازی بر پایه مدل بر روی داده های لرزه ای سه بعدی آب تیمور، پارامترهای مناسب این روش به صورت حد ۳۵ درصد برای مرز بالا و پایین، ۸ میلی ثانیه اندازه بلوک و تعداد تکرار بالای حداقل ۸ به دست آمد. با انجام وارون سازی با پارامترهای ذکر شده بر روی سازند سروک، دو منطقه با مقاومت صوتی پایین مشخص شد که می توانند پتانسیل وجود هیدروکربن را داشته باشند.

کلیدواژه ها:

وارون سازی بر پایه مدل ، مدل اولیه ، قید نرم ، قید سخت ، سازند سروک و آب تیمور