مطالعه کیفی علل دین گریزی نوجوانان پسر در خانواده های مذهبی

هدف مطالعه حاضر کشف مولفه­ های دین­ گریزی در بین نوجوانان پسر بود. این پژوهش کیفی از نوع نظریه زمینه ای ساخت­ گرایی اجتماعی چارمز (۲۰۰۵) بود. برای نمونه گیری از روش هدفمند از نوع متجانس استفاده شد. معیار تعداد شرکت کنندگان بر اساس اشباع نظری بود؛ به­این منظور، پس از مراجعه به هفت مدرسه پسرانه مذهبی اصفهان، تعداد ۱۰ دانش­آموز با­توجه ­به ملاک­ های ورود علاقه به همکاری، اجازه ضبط و پیاده­ سازی مصاحبه ­ها و بازه سنی ۱۵ تا ۱۸ سال و ملاک­ های خروج نداشتن مشکلات جسمانی و روان­شناختی حاد و نداشتن تمایلات دین­ گریزی، انتخاب شد. به­­ منظور گردآوری داده ها از مصاحبه نیمه ­ساختار­یافته از نوع کانونی استفاده شد. تحلیل نظریه زمینه ­ای به ­روش چارمز (۲۰۱۴) سه مولفه را آشکار کرد؛ الف) چیستی دین­ گریزی حاوی سه کد محوری بود که عبارت بودند از: ۱) میل به تصمیم ­گیری بر اساس تشخیص فردی، ۲) انتخاب دین در جایگاه یکی از انواع ارزش­ های زندگی، ۳) رفتار کردن بر اساس تشخیص­ های فردی؛ ب) طبقه چرایی دین گریزی با کدهای محوری؛ ۱) علل فردمدار (با کدهای باز بیدار شدن غرایز، کنجکاوی و نصیحت­ گریزی، ناتوانی از مدیریت غرایز) و ۲) علل دیگرمدار (با کدهای باز دوستان و خانواده، نقش جامعه و رسانه و برخوردهای اجتماعی) و ج) طبقه چگونگی دین گریزی با کدهای محوری: ۱) همرنگی با جماعت (با کدهای باز همرنگی با دوست و همرنگی با خانواده)، ۲) پیداکردن شواهد خلاف برای دین­داری (برداشت به نفع دین­گریزی از رویدادهای اجتماعی، بیش­ تعمیم ­دهی به نفع دین گریزی) و ۳) پیدا کردن شواهد موافق برای دین گریزی (خطایابی از دینداران و برداشت­ های خود موید از دین). با­توجه ­به نتایج حاصل، می ­توان گفت برای اصلاح دین گریزی راهبردهایی باید طراحی شوند که هر چهار بعد دین­ گریزی را پوشش دهند؛ در غیر این صورت، ممکن است، راهبردهای اصلاحی نتیجه لازم را نداشته باشند.

کلیدواژه ها:

خانواده های مذهبی ، دین گریزی ، مطالعه کیفی ، نوجوانان پسر