مقایسه اثربخشی درمان متمرکز بر شفقت و درمان کوتاه مدت راه حل محور بر عزت نفس و پرخاشگری نوجوانان دختر دارای رفتارهای خودجرحی

زمینه و هدف: خودجرحی یکی از مشکلاتی است که آسیب­های روانی و اجتماعی بسیاری بر جای می گذارد. شیوع این مشکل در بین نوجوانان بسیار زیاد بوده و تبدیل به یک معضل جدی شده است. هدف پژوهش حاضر مقایسه اثربخشی درمان متمرکز بر شفقت و درمان کوتاه مدت راه حل محور بر عزت نفس و پرخاشگری نوجوانان دختر دارای رفتارهای خودجرحی بود. روش کار: این پژوهش از نوع نیمه تجربی با طرح پیش آزمون- پس آزمون- پیگیری و با گروه کنترل بود. جامعه آماری این مطالعه شامل کلیه دانش آموزان دختر دارای رفتارهای خودجرحی مقطع دوم متوسطه شهر تبریز بود که در سال تحصیلی ۱۴۰۲-۱۴۰۳ مشغول به تحصیل بودند. از بین آنها ۴۵ نفر با روش نمونه گیری غیرتصادفی هدفمند انتخاب و به صورت تصادفی به سه گروه تقسیم شدند (هر گروه ۱۵ نفر). اعضای گروه های درمان متمرکز بر شفقت و درمان کوتاه مدت راه حل محور، مداخله مختص خود را به ترتیب در ۸ و ۶ جلسه ۵/۱ ساعته دریافت کردند و گروه کنترل، درمانی دریافت نکرد. هر دو گروه، پیش، پس و ۴ ماه پس از مداخله به پرسشنامه های عزت نفس کوپر اسمیت (۱۹۷۶) و پرخاشگری باس و پری (۱۹۹۲) پاسخ دادند. داده ها با استفاده از نرم­افزار SPSS-۲۶ و آزمون های تحلیل واریانس با اندازه گیری مکرر و تست تعقیبی بونفرونی تجزیه و تحلیل شدند. یافته ها: بین نمرات عزت نفس و پرخاشگری در گروه های درمان و کنترل در پیش آزمون تفاوت معنی داری وجود نداشت. نتایج نشان داد که درمان متمرکز بر شفقت و درمان کوتاه مدت راه حل محور در مقایسه با گروه کنترل منجر به افزایش عزت نفس و کاهش پرخاشگری نوجوانان دختر دارای رفتارهای خودجرحی شده اند (۰/۰۰۱> p). در مرحله پیگیری، تاثیر درمان متمرکز بر شفقت و درمان کوتاه مدت راه حل محور بر عزت نفس و پرخاشگری ماندگار بود (۰/۰۰۱> p). علاوه بر این، تاثیر درمان متمرکز بر شفقت و درمان کوتاه مدت راه حل محور بر عزت نفس و پرخاشگری در پس آزمون و پیگیری تفاوت معنی داری نداشت. نتیجه گیری: بر اساس یافته های این پژوهش می توان نتیجه گرفت که هر دو روش درمان متمرکز بر شفقت و درمان کوتاه مدت راه حل محور موجب افزایش عزت نفس و کاهش پرخاشگری نوجوانان دختر دارای رفتارهای خودجرحی می شوند. بنابراین از این دو رویکرد درمانی می­توان در کاهش مشکلات روانی ناشی از خودجرحی در دختران نوجوانان استفاده کرد.

کلیدواژه ها:

Compassion-focused Therapy ، Short-term Solution-focused Therapy ، Self-esteem ، Aggression ، Self- injurious Behaviors ، درمان متمرکز بر شفقت ، درمان کوتاه مدت راه حل محور ، عزت نفس ، پرخاشگری ، رفتارهای خودجرحی