شناخت ویژگی های خط در کتیبه های سکه های دوره ی عضدالدوله در عصر آل بویه

سکه ها به علت دارا بودن تاریخ و محل ضرب و نام پادشاه، علاوه بر اطلاعات تاریخی دقیقی که ارائه می دهند، نماینده ای از شکل نوشتار زمانشان هستند و منبعی مهم برای مطالعه ی فرمهای رایج در هر دوره به شمار می روند. از هریک از ادوار تاریخ ایران سکه-های متعددی از شاهان و سلاطین به جامانده که بررسی آنها وجوهی از تاریخ سیاسی و فرهنگی این سرزمین را روشن می کند. از دوره آل بویه، به ویژه زمان زمامداری عضدالدوله، سکه های در دست است. از طرفی می دانیم به سبب قلت آثار تاریخ دار و موثق هنری از این دوره اظهار نظر درباره ویژگی های خط و کتابت بسیار دشوار است. از این رو سکه های که از این دوره در دست ماست، می تواند منبع مورد اعتمادی جهت ارزیابی سبک ها و شیوه های خاص کتابت در این عصر باشد. بنابراین در این پژوهش سعی شده است که باتاکید بر سکه های ضرب شده در حکومت عضدالدوله دیلمی از مهمترین پادشاهان آل بویه که دوران حکومت خود بر بخش هایی از عراق، خوزستان، فارس و کرمان تسلط داشت به مطالعه و طبقه بندی فرم حروف در کتیبه های سکه های این بخش از تاریخ بپردازیم. بدین منظور این پژوهش درپی پاسخگویی به این سوالات است؛ چه حروفی بیشترین تغییر و تنوع فرم نوشتار را در کتیبه-های سکه های آل بویه در دوره عضدالدوله دارند؟ چه ویژگی هایی ساختاری در طبقه بندی کتیبه ها موثر بودند؟ منابع تصویری در این مطالعه، از سایت های اینترنتی معتبر موزه ها و مجموعه ها و کتابهای معرفی سکه ها، تمامی سکه های مربوط به دوره عضد الدوله جمع آوری شد. روش پژوهش به صورت تحلیلی و توصیفی است. از نتایج این پژوهش می توان این گونه عنوان کرد که در مجموع مطالعه ی حروف در کتیبه های سکه های مورد پژوهش فرم نوشتاری گروه اول را به عنوان فرم نوشتاری غالب کتیبه های دوره ی عضدالدوله معرفی کرد. حروف «ح»، «ع»، «ع» بیشترین انعطاف را در تنوع فرم داشته اند و از ویژگی های حالت کلی خط، ضخامت و نازکی خط و عناصر تزئینی در ایجاد سبک موثر بودند.

کلیدواژه ها:

سکه ، آل بویه ، عضدالدوله ، کتیبه ، تنوع فرم ، طبقه بندی