بررسی اصول برنامه ریزی درسی نیازمحور با رویکرد مرور نظام مند

هدف: در حوزه برنامه ریزی درسی، نیازسنجی آموزشی یکی از مهمترین مسائلی است که همواره باید به آن توجه شود. یکی از شکاف های موجود در زمینه سنجش نیازهای دانش آموزان، عدم توجه به نظر و دیدگاه خود دانش-آموزان برای تدوین برنامه درسی مدارس و نیازهای آن ها است. از این رو هدف اصلی این پژوهش بررسی مفاهیم برنامه ریزی درسی نیازمحور با استفاده از رویکرد مرور سیستماتیک است.روش اجرا:این مطالعه از نوع مطالعات توصیفی بوده و روش اجرای پژوهش مرور سیستماتیک است. جامعه آماری این مطالعه نظام مند، کلیه مقالات حاصل از مطالعات در خصوص برنامه ریزی درسی است که در دوره ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۹ در مجلات علمی - پژوهشی و علمی- مروری به چاپ رسیده است. بر اساس این روش، ابتدا، حیطه و کلید واژه های مورد بررسی مشخص گردیده، معیارهای ورود یا عدم ورود پژوهش ها به بررسی مشخص شده و نهایتا پژوهش های مورد تایید وارد بحث و بررسی گشتند. مقالات دارای بیشترین ارتباط با کلیدواژه های برنامه ریزی درسی، برنامه ریزی آموزشی،فرهنگ برنامه ریزی درسی، نیازسنجی آموزشی بود که به زبان فارسی از سال ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۹ از منابع اطلاعاتی سایت جهاد دانشگاهی و مگ ایران جستجو و استخراج شدند. در ابتدا تعداد ۸۳ مقاله انتخاب و مورد بررسی قرار گرفتند که ۲۲ مورد آنها تکراری بودند و از مجموع ۶۱ مقاله مورد بررسی، ۱۳ مقاله به دلیل عدم مطابقت با معیارهای این بررسی کنار گذاشته شدند. همچنین ۱۹ مقاله به دلیل عدم اشاره صریح به مفهوم برنامه ریزی آموزشی از فرایند مطالعه کنار گذاشته شدند. در نهایت ۲۹ مقاله مناسب به منظور تحلیل و بررسی انتخاب گردیدند.یافته ها: نتایج تحقیقات متعدد نشان داده است که نیازهای دانش آموزان متوسطه به دو دسته کلی تقسیم می شوند: نیازهای آموزشی و غیرآموزشی. نیازهای آموزشی بیشتر در ارتباط با برنامه های درسی مدارس که دربرگیرنده نیازهای دانش آموزان معمولی و دانش آموزان با نیازهای ویژه، است. نیازهای غیر آموزشی، مرتبط با کل مدرسه بوده و برای همه دانش آموزان موردنظر است. بر همین مبنا نیازهای دانش آموزان متوسطه در چهار حوزه اصلی ازجمله نیازهای روانی-اجتماعی، نیازهای فوق برنامه و تکمیلی و مربوط به موارد خاص، نیازهای مربوط به برنامه درسی و آموزشی مدرسه و نیازهای دانش آموزان به برنامه انتقالی برای ورود به مراحل بعدی زندگی موردمطالعه قرارگرفته بود.نتیجه گیری: در ارتباط با نیازهای اقتصادی، مدیران مدارس و انجمن اولیاء و مربیان باید نسبت به ایجاد فرصت های برابر آموزشی برای دانش آموزان و شناسایی خانواده های کم درآمد اقدام نموده و کارگروه های لازم برای حل مشکلات اقتصادی این دسته از دانش آموزان را فراهم نمایند تا حد امکان از تاثیرهای منفی آن ها بر فرایند آموزش وپرورش آنان پیشگیری شود.

کلیدواژه ها:

برنامه ریزی درسی ، نیازسنجی آموزشی ، رویکرد نظام مند ، آموزش و پرورش.