بررسی نقش شیر در کاروانسرای گنجعلی خان کرمان بر مبنای رویکرد آیکونولوژی

غنای هنرهای تزئینی در ایران مرهون حضور اساطیر، عناصر و نقش مایه های نمادین است . در این میان برخی اسطورهها همچون شیر در باور ایرانیان از جایگاه ویژهای برخوردار بوده و در طول گذر زمان نماد بسیاری از ویژگی های بارز انسانی نظیر قدرت، شجاعت و ... شده است . هدف از نگارش این مقاله ، تفسیر و تحلیل معنای نقش مایه شیر در هنر قبل و بعد از اسلام است . برای نیل به این منظور نقش شیر در کاشیکاری های کاروانسرای گنجعلی خان شاهکار دوره صفوی مورد بررسی قرار گرفته است . این بنا شامل تزئینات متنوعی از جمله انواع نقوش هندسی ، گیاهی و انسانی و نقش های نمادین می باشد که یکنواختی و هماهنگی زیبایی را از جهت معنایی و بصری ایجاد کرده است . پژوهش پیش رو بر مبنای رویکرد آیکونولوژی صورت گرفته و از نوع تحقیقات توصیفی تحلیلی بوده و روش گردآوری اطلاعات از نوع کتابخانه ای است . یافته ها و نتایج تحقیق نشانگر این است که نقش شیر از دوره باستان نقش بسزایی در خلق آثار هنری داشته و یکی از نمادهای مهری است که از جهات مختلف با مهر و آیین میترائیسم مرتبط شده و به عنوان نماد میترا، خورشید، آتش ، ابدیت و به عنوان نگهبان در این آیین شناخته شده است . در دوره اسلامی با هوشمندی خاص ایرانیان نقش شیر مبدل به یکی از عوامل سنتی دین جدید شد به این صورت که حضرت علی به شیر خدا ملقب شده و شیر به عنوان نمادی از شجاعت و شهامت او تبدیل گشت .

کلیدواژه ها:

شیر ، کاروانسرای گنجعلی خان ، عصر صفوی ، آیکونولوژی